SERMO  DUODECIMUS

 

De versu duodecimo: "In manibus portabunt te, ut non offendas ad lapidem pedem tuum".

 

Sobre el duodécimo verso: "Te llevarán en sus palmas para que tu pie no tropiece en la piedra".

 

 

Capítulo 1

 

§ 1

 

   Si meministis, hesterno sermone vias daemonum praesumptionem diximus et obstinationem, nec tacuimus quare hoc diceremus. Possumus tamen, si necessarium iudicatis, vias eorum via adhuc alia vestigare. Nam etsi omnimodis eas occultare laborent, multipliciter eos prodit Spiritus Sanctus, multipliciter  in  Scripturis sanctis  declarat semitas  iniquorum. Legimus  siquidem  de eis omnibus,  quia: In circuitu  impii ambulant.  Legimus  de  eorum principe,  quoniam  circuit quaerens quem devoret. Quod et ipse fateri cogitur in praesentia maiestatis, cum inter filios Dei adstans et unde veniat requisitus: Circuivi, ait, terram, et perambulavi eam.

 

    Si recordáis, en el sermón de ayer dijimos que los caminos de los demonios son la soberbia y la obstinación, y no silenciábamos por qué lo decíamos. Sin embargo, si lo creéis necesario, podéis seguirles por otro camino. Pues, aunque hacen todo lo posible por ocultarlo, el Espíritu Santo descubre de mil maneras y manifiesta muchas veces a los santos en las Escrituras las sendas de los malvados. Así, de todos ellos se nos dice: Los malvados merodean en torno nuestro. Leemos sobre su caudillo que ronda buscando a quién devorar. Y tiene que confesarlo ante la majestad divina; pues, cuando se encontrara con los hijos de Dios, se le preguntó de dónde venía. Respondió: He rondado por la tierra y la he recorrido.

 

§ 2

 

     Dicamus itaque vias eius circuitionem et circumventionem: ista enim ad nos, illa utitur in seipso. Semper ille extollitur, sed deicitur semper: superbia eius ascendit semper, semper humiliatur. Numquid non circuitus iste? Qui enim in circuitu ambulat, proficiscitur quidem, sed  proficit nihil.  Vae homini  qui sequitur hunc circuitum, qui numquam a propria voluntate   recedit. Si conaris avellere, paululum sequi videbitur, sed in dolo. Circuitus est, aliunde reditum parat non ab ea penitus abducetur. Satagit undique, fugitat, haeret tamen semper propriae voluntati.

 

   Digamos, pues, que su caminar es dar vueltas y cercar: nos cerca a nosotros y da vueltas en torno a sí mismo. Siempre está levantándose y siempre es derribado; su soberbia siempre se encumbra y siempre es humillada. ¿No es eso estar dando vueltas? Y el que procede así no para, pero tampoco avanza. ¡Ay del hombre que sólo sabe girar de esa manera, sin salir nunca de su propia voluntad! Si te empeñas en arrancarle de ella, parecerá que avanza, pero en vano. Es un mero rodeo; sólo intenta cambiar de sitio, sin arrancarse nunca de sí mismo. Se esfuerza de mil maneras, quiere huir; pero siempre está cosido a su propia voluntad.

 

Capítulo 2

 

§ 1

 

   Verumtamen si mala est circuitio propria, longe equidem peior circumventio aliena. Ea siquidem vel maxime diabolum facit. Sed quomodo, fratres, ut miserum hominem circumveniat,  superbissimus  ille  descendit?  Vide  circuitum impii etiam in hoc ipso. Oculi eius omne sublime vident; attamen ima quoque ipsa curiose vestigat, sed ut magis ascendat, ut vehementius intumescat et, dum conculcaverit humilem  sibi videatur ipse sublimior, sicut scriptum est: Dum superbit impius, incenditur pauper.

 

    Y si malo es girar sobre sí mismo, mucho peor es que te cerquen otros. Esta es la principal característica del diablo. ¿Por qué, hermanos, ese arrogante baja para rondarle al hombre? Mira las vueltas que da también el impío dentro de sí. Sus ojos se levantan hacia todo lo sublime y observan con curiosidad lo más ínfimo, pero es para empinarse más, para pavonearse más. Despreciando al humilde, se cree más elevado, según está escrito: La soberbia del impío oprime al infeliz.

 

§ 2

 

     Quam perverse ascendentes et descendentes angelos  bonos malus angelus aemulatur! Ascendit studio vanitatis, descendit livore malignitatis. Cuius mendax ascensio, eius crudelis descensio est: expers ille, ut heri diximus, misericordiae et veritatis. Ceterum si descendunt maligni ut circumveniant, gratias ei cuius mandato descendunt et benigni angeli, ut subveniant nobis, ut custodiant nos in omnibus viis nostris. Neque hoc solum sed: In manibus, inquit, portabunt te, ut non offendas ad lapidem pedem tuum.

 

  ¡Qué perversamente emula el ángel malo a los ángeles buenos; que también suben y bajan! Su e con afanes de jactancia, baja con el odio de la maldad. Su ascensión es una mentira, y su descenso una crueldad. Como ayer decíamos, sin esperanza de misericordia y lealtad. Y, si bajan los espíritus malignos para rodearnos, también los ángeles buenos descienden para ayudarnos y guardarnos en todos nuestros caminos. Y aún más: Te llevarán en sus palmas para que tu pie no tropiece en la piedra.

 

Capítulo 3

 

§ 1

 

   Quanta nobis, fratres, in huius Scripturae verbis et eruditio, et admonitio, et consolatio exhibetur! Quis in omnibus Psalmis tam magnifice pusillanimes consolatur, negligentes admonet, erudit ignorantes? Unde id quoque fideli us suis providentia voluit divina praestare, ut in ore ipsorum versiculi Psalmi huius hoc maxime quadragesimali tempore versarentur. Nec aliunde quam ex ipsius usurpatione diaboli sumpta videtur occasio, ut in hoc quoque nequissimus ille servus  filiis serviat vel invitus. Qui  enim tam molestum ei, quid nobis esse poterat tam iucundum, quam ut etiam malum eius nobis cooperetur in bonum? 

 

     Hermanos, estas palabras de la Escritura nos brindan doctrina, amonestación y consuelo. ¿Hay algún salmo que consuele tanto como éste a los débiles, que interpele así a os negligentes y que instruya a los ignorantes? Por eso quiso la divina Providencia que, durante este tiempo cuaresmal especialmente, repitiésemos con frecuencia este verso del salmo. Y todo porque el diablo se lo apropió. Así, aun a su pesar, ese siervo miserable está sirviendo en eso mismo a los hijos. ¿Puede haber algo más molesto para él y más agradable para nosotros que el mismo mal redunde en provecho nuestro?

 

§ 2

 

     Angelis suis mandavit de te, ut custodiant te in omnibus viis tuis. Confiteantur Domino misericordiae eius, et mirabilia eius filiis  ominum. Confiteantur et dicant inter  gentes, quoniam magnificavit Dominus facere cum eis. Domine, quid est homo quia innotuisti ei, aut quid apponis erga eum cor tuum?  Apponis cor erga eum, geris pro eo sollicitudinem, curam illius habes. Denique ei mutis Unigenitum tuum, immittis Spiritum tuum, promittis etiam vultum tuum. Et ne quid in caelestibus vacet ab opera sollicitudinis nostrae, beatos illos spiritus propter nos mittis in ministerium, custodiae nostrae deputas, nostros iubes fieri paedagogos. Parum enim est quod facis angelos tuos spiritus, facis et angelos parvulorum: denique angeli eorum semper vident faciem Patris. Illos utique spiritus tam felices et tuos ad nos, et nostros ad te angelos facis.

 

  A sus ángeles ha dado órdenes para que te guarden en todos tus caminos. Den gracias al Señor por su misericordia, por las maravillas que hace con los hombres. Dénle gracias y digan también los gentiles: El Señor ha estado grande con ello:. Señor, ¿qué es el hombre para que te fijes en él, o el Hijo del hombre, que así lo aprecias? Te acercas cariñosamente a él, te desvives y cuidas de él. Le envías, además, tu Unigénito, le infundes tu Espíritu y hasta le prometes tu gloria. No quieres que en los cielos desaparezca esta atención hacia nosotros; por eso nos envías a los espíritus bienaventurados para que nos sirvan, les asignas nuestra custodia y los haces guías nuestros. No te bastó hacer a los espíritus ángeles tuyos; los hiciste también ángeles de los niños. Sus ángeles están viendo siempre el rostro del Padre. A esos espíritus tan dichosos los haces ángeles tuyos y nuestros para nosotros y para ti.

 

Capítulo 4

 

§ 1

 

    Angelis suis mandavit de te. Mira dignatio, et vere magna dilectio caritatis! Quis enim, quibus, de quo, quid mandavit? Studiose consideremus, fratres, diligenter mandemus memoriae hoc tam grande mandatum. Quis enim mandavit? Cuius sunt angeli? Cuius mandatis obtemperant? Cuius oboediunt voluntati? Nempe angelis suis mandavit de te, ut custodiant te; nec cunctantur, quin etiam in manibus tollant te. Summa ergo maiestas mandavit, et angelis suis mandavit: illis utique sublimibus, tam beatis, tam maxime sibi cohaerentibus, tam familiariter adhaerentibus, et vere domesticis Dei. Mandavit autem de te. Tu quis es? Domine, quid est homo quod memor es eius, aut filius hominis, quia reputas eum?  Quasi vero non sit homo putredo  et filius hominis vermis.

 

    A sus ángeles ha dado órdenes. ¡Qué maravillosa condescendencia y qué entrañas de amor! Porque ¿quién los mandó, para qué, a quiénes y qué les mandó? Meditemos, hermanos, atentamente; recordemos vivamente esta orden soberana. ;Quién los mandó? ¿De quién son ángeles? ¿Qué órdenes obedecen? ¿A qué voluntad se someten? A sus ángeles ha dado órdenes para que te guarden a ti, y no vacilan ni para llevarte en sus palmas. Lo ordenó la suma majestad y lo mandó a sus ángeles. Es decir, a unos espíritus sublimes, plenamente felices, unidos a él definitivamente, allegados a él con tanta familiaridad, que son verdaderos íntimos de Dios. Y los mandó cerca de ti. ¿Quién eres tú? Señor, ¿qué es el hombre para que re acuerdes de él, el ser humano para darle poder? Pero ¿no se consume como una cosa podrida, como vestido roído por la polilla?

 

§ 2

 

     Sed quid putas mandavit de te? Numquid scripsit contra te amaritudines? Numquid ut contra folium, quod vento rapitur,  ostendant  potentiam  suam  et  siccam  stipulam  persequantur?   Numquid  ut  tollant impium,  ne  videat  gloriam Dei? Mandandum istud est, non mandatum. Non recedas ab adiutorio Altissimi, in protectione Dei caeli commorare, ne de te illud quandoque mandetur. Quem enim protexerit Deus caeli, non de eo illud mandabitur, sed pro eo. Et quod interim non mandatur, pro eo differtur, ut sint omnia propter electos. Denique, parantibus ire servis et continuo superseminata colligere zizania, providus Paterfamilias: Sinite, inquit, usque ad messem, ne forte eradicetis simul et triticum. Quomodo ergo tamdiu conservabitur interea? Hoc plane, hoc opus praesens, huc mandatum temporis huius.

 

   ¿Por qué piensas que les dio órdenes? ¿Acaso lo hizo con amargura contra ti? ¿O tal vez para que exhiban su poder persiguiendo a la paja seca como a hoja que vuela? ¿O quizá para extinguir al impío sin que pueda ver el poder de Dios? Esto se ordenará en su día,  pero  aún no está mandado. No te alejes de la sombra del Altísimo, vive a la sombra del Omnipotente para que nunca dé esa orden contra ti. Porque, si te protege el Dios del cielo, sólo les dará órdenes en tu favor. No lo manda ahora mismo; lo demora por ti, para que todo redunde en bien de los elegidos. Por esta razón, el providente dueño de su hacienda dice a sus obreros, que estaban ya dispuestos a escardar la cizaña sembrada con el trigo: Dejadlos crecer juntos hasta la siega, para que no arranquéis también el trigo. ¿Cómo podrá esperar tanto tiempo? Esta y no otra es la orden que han recibido los ángeles para esta vida y éste es su actual cometido.

 

Capítulo 5

 

§ 1

 

    Itaque angelis suis mandavit de te, ut custodiant te. O triticum inter zizania! O granum inter paleas! O lilium inter spinas   Gratias ei, fratres gratias ei! Pretiosum depositum nobis  commiserat,  fructum    crucis  suae, pretium  sanguinis sui. Non est contentus custodia hac tam parum tuta, tam parum utili, tam fragili, tam insufficienti. Super muros tuos, Ierusalem, constituit custodes: nempe etiam ipsi qui videntur muri aut in muro ipso columnae, his custodibus egent, et maxime.

 

   Porque a sus ángeles ha dado órdenes para que te guarden.¡El trigo entre cizaña! ¡El grano entre paja!¡El lirio entre espinas!¡Démosle gracias, hermanos; démosle gracias! Nos confía un precioso depósito: el fruto de su cruz y el precio de su sangre. No se contentó con esta custodia tan poco segura, tan poco eficaz, tan frágil, tan insuficiente. Y sobre tus murallas, Jerusalén, ha colocado centinelas. Pues, aun aquellos que parecen murallas y pilares de las mismas murallas, necesitan centinelas, y más que nadie.

 

Capítulo 6

 

§ 1

 

    Angelis suis mandavit de te, ut custodiant te in omnibus viis tuis. Quantam tibi debet hoc verbum inferre reverentiam, afferre devotionem, conferre fiduciam! Reverentiam pro praesentia, devotionem pro benevolentia, fiduciam pro custodia. Caute ambula: ubiubi adsunt angeli, sicut eis mandatum est, in omnibus viis tuis. In quovis diversorio, in quovis angulo, angelo tuo reverentiam habe. Tune audeas illo praesente, quod vidente me non auderes? An praesentem esse dubitas quem non vides? Quid si audires? Quid si tangeres? Quid si olfaceres? Vide quia non solo visu rerum praesentia comprobetur.  Non omnia visui subiacent,  ne corporalia qui em; quanto magis spiritualia procul sunt ab omni sensu corporeo, et spirituali potius vestiganda.

 

     A sus ángeles ha dado órdenes para que te guarden en todos tus caminos.¡Cuánto respeto debe infundirte esta palabra, qué devoción debe suscitarte, qué confianza debe darte! Respeto, por su presencia; devoción, por su benevolencia; confianza, por su custodia. Anda siempre con recato; los  ngeles están presentes en todas partes, en todos tus caminos. Eso les ordenó. En cualquier aposento, en cualquier rincón, respeta a tu ángel. ¿Te atreverías a hacer en su presencia lo que no te atreverías delante de mí? ¿Dudas de su presencia porque no le ves? ¿Y si le oyeses? ¿Y si le tocases? ¿Y si le olieras? Piensa que no se percibe la presencia de los seres sólo con los ojos. No todo está al alcance de la vista, ni siquiera lo material. ¡Cuánto más lejos de todo sentido estará lo espiritual, que deberá ser buscado más bien espiritualmente!

 

§ 2

 

     Si fidem consulas, ea tibi angelicam probat praesentiam non deesse. Nec dixisse piget, quoniam fides probat, quam nimirum Apostolus argumentum non apparentium  esse diffinit. Adsunt igitur, et adsunt tibi, non modo tecum, sed etiam pro te. Adsunt ut protegant, adsunt ut prosint. Quid retribues Domino pro omnibus quae retribuit tibi?  Siquidem ei soli honor et gloria. Quare ei soli? Quia ipse mandavit, et omne datum optimum non nisi ab illo est.

 

   Si consultas a la fe, ella te convencerá de que no te falta la presencia de los ángeles. Y no me sonroja haberlo dicho, porque la fe reconoce lo que el Apóstol define sin dudas como prueba de las realidades que no se ven. Están, pues, presentes y te asisten; no sólo están contigo; también te cuidan. Están contigo para protegerte, están contigo para servirte. ¿Cómo pagarás al Señor todo el bien que te ha hecho? Sólo a él el honor y la gloria. ¿Por qué sólo a él? Porque el lo dispuso y todo don acabado viene de arriba.

 

Capítulo 7

 

§ 1

 

    Verumtamen etsi ille mandavit, ipsis quoque, qui et ei ex tanta caritate oboediunt et nobis subveniunt in tanta necessitate, ingratos esse non licet. Simus ergo devoti, simus grati tantis custodibus; redamemus eos, honoremus eos quantum possumus, quantum debemus. Totus tamen ei reddatur et amor, et honor noster, a quo tam ipsis quam nobis est totum, unde honorare possumus vel amare, unde amari honorarive meremur. Neque enim Apostolus, ubi ait: Soli Deo honor et gloria, prophetico credendus est obviare sermoni, qui sibi etiam amicos Dei nimis honorificatos esse testatur. Puto autem simile esse verbum illud Apostoli ei quod item ait: Nemini quidquam debeatis, nisi ut invicem diligatis. Siquidem non hoc voluit, ut alias quaelibet debita negarentur, praesertim cum idem ipse dicat: Cui honorem, honorem, et cetera in hunc modum.

 

     A pesar de que él se lo mandó, no debemos ser desagradecidos para con ellos, ya que le obedecen con tanto esmero y nos ayudan en tanta necesidad. Seamos, pues, adictos suyos, estemos agradecidos a tan maravillosos custodios; correspondamos a su amor, honrémosles cuanto podemos y debemos. Pero entreguemos todo nuestro amor al quien, tanto a ellos como a nosotros, nos ha concedido poder amarle y honrarle y ser amados y honrados. Porque cuando dice el Apóstol: A él solo el honor y la gloria, no debemos creer que cae en contradicción con el Profeta, que dice por otra parte: A nadie le quedéis debiendo nada, fuera del amor mutuo. Pues no quería que adquiriesen otros compromisos, sobre todo habiendo dicho él mismo: Pagad a quien debáis honor, honor, y todo lo demás de igual modo.

 

§ 2

 

     Ut ergo plenius intelligas, quid in utroque senserit quidve monuerit, vide quemadmodum inter radios solis minora quaelibet luminaria non videntur. Numquid amota modo sidera arbitramur? Numquid exstincta? Minime quidem sed ampliori claritate quodammodo tecta, interim apparere non posse. Sic ergo dilectio alia quaevis debita superans, quasi sola regnet in nobis, ut quidquid debetur ceteris, sibi vindicet, et ex dilectione omnia faciamus. Sic divinus honor praevaleat et quodammodo praeiudicet universis, ut solus ipse non modo prae omnibus, sed in omnibus honoretur. Idipsum sane dictum putes etiam de amore. Quid enim extra ipsum reliquit ceteri;, qui totum cor, totam animam, totam virtutem Domino Deo suo  in dilectione donavit? In ipso itaque, fratres, affectuose  diligamus  angelos  eius,  tamquam  futuros aliquando coheredes nostros, interim vero actores et tutores a Patre positos, et praepositos nobis. Nunc enim filii Dei sumus, etsi nondum appareat, quod adhuc parvuli sub actoribus et tutoribus simus, tamquam nihil interim differentes a servis.

 

   Para que comprendas plenamente lo que él pensaba en estos dos pasajes y a qué nos exhortaba, piensa que ante los rayos de sol desaparecen los otros astros. ¿Concluiremos que ya han sido desplazados o se han extinguido los  demás estrellas? De ningún modo; han sido encubiertas por una claridad mayor y ahora no pueden aparecer. Así, también el amor. superando otras obligaciones, parece imponérselos él a solas, como reivindicándose todo lo que debemos a otras exigencias, para hacerlo todo por amor. Por eso prevalece él honor a Dios y, en cierto modo, se opone a todo lo demás para ser honrado en todo. Aplica al amor todo lo dicho. Porque fuera de él, ¿queda algo para lo demás, si se ha entregado todo el corazón, toda el alma y todas las fuerzas al amor  el Señor Dios? En él pues, hermanos, amemos afectuosamente a sus ángeles como a futuros coherederos nuestros, designados en el momento presente por el Padre como nuestros guías, tutores y caudillos puestos sobre nosotros. Porque, si ahora somos hijos de Dios, aún no lo vemos, pues estamos todavía bajo tutores y administradores, como los siervos.

 

Capítulo 8

 

§ 1

 

    Ceterum, etsi tam parvuli sumus, et tam magna nobis, et nec modo tam magna, sed et tam periculosa via restat, quid tamen sub tantis custodibus timeamus? Nec superari, nec seduci, minus autem seducere possunt, qui custodiunt nos in omnibus viis nostris. Fideles sunt, prudentes sunt, potentes sunt: quid trepidamus? Tantum sequamur eos, adhaeremus eis, et in protectione Dei caeli commoremur. Vide enim quam sit necessaria ista protectio, ista custodia in viis tuis. In manibus, inquit, portabunt te, ne forte offendas ab lapidem pedem tuum. Parum tibi videtur, quod sit lapis offensionis in via?  Considera quae sequuntur:.Super aspidem et basiliscum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem. Quam necessarius paedagogus, immo etiam baiulus, praesertim parvulo inter haec gradienti! In manibus, inquit, portabunt te. In tuis quidem viis custodient te, et deducent parvulum, qua potest parvulus ambulare. Ceterum non te patientur tentari supra quam sustinere potes, sed in manibus tollent, ut pertranseas offendiculum. Quam facile transit, qui illis portatur manibus! Quam suaviter, iuxta vulgare proverbium, natat, cuius alter sustinet mentum!

 

    Por lo demás, aunque somos tan niño  y nos queda todavía un camino tan largo y tan peligroso, ¿por qué vamos a temer teniendo estos custodios? No pueden ser vencidos ni engañados, y menos aún son capaces de engañarnos los que nos guardan en todos nuestros caminos. Son fieles, son prudentes, son poderosos; ¿por qué tememos? Limitémonos a seguirles, unámonos a ellos, y viviremos a la sombra del Todopoderoso. Piensa, pues, cuánto necesitas esta protección y esta custodia en tus caminos. Te llevarán en sus manos para que tu pie no tropiece en la piedra. ¿No te importa tropezar con piedras en el camino? Escúchalo bien: Caminaras obre áspides y basiliscos, pisotearás leones y dragones. ¡Cuánto necesitas del guía, y hasta del bastón, siendo como eres un niño que tiene que caminar entre tantos peligros! Te llevarán en sus palabras. Sí, te guardarán en tus caminos y llevarán al niño por donde puede andar un niño. Además, no consentirán que te tienden más allá de tus fuerzas, sino que te cogerán con sus manos para que saltes por encima de  tropiezo. ¡Con qué facilidad camina el que es llevado por esas manos! ¡Con qué naturalidad nada, como dice el refrán, el que es llevado por la barbilla!

 

Capítulo 9

 

§ 1

 

    Quoties ergo gravissima cernitur urgere tentatio et tribulatio vehemens imminere, invoca custodem tuum, ductorem tuum, adiutorem tuum in opportunitatibus, in tribulatione. Inclama eum et dic: Domine, salva nos: perimus. Non dormit, neque dormitat, etsi ad tempus quandoque dissimulet, ne forte periculosius ab illius te manibus ipse praecipites, si te eis ignoraveris sustentatum. Spirituales enim sunt istae manus, et auxilia utique spiritualia, quae singulis electorum pro cuiusque discriminis modo et obiectae difficultatis, tamquam lapideae molis quantitate, ab his qui sibi deputati sunt angelis spiritualiter et multipliciter exhibentur. Dico ego tamen aliqua ex his quae communia magis arbitror, et paucis qui inter vos sunt inexperta. Turbatur aliquis vehementer, seu corporali quovis incommodo, seu tribulatione aliqua saeculari, seu acedia spiritus et quadam animi defectione languescens? Iam tentari incipit supra quam valeat sustinere, iam impinget et offendet in lapidem, si non fuerit qui subveniat. 

 

    Por tanto, siempre que intuyas una gravísima tentación que te viene encima o una gran tribulación que te amenaza, invoca a tu custodio, a tu guía, a tu ayuda, en la necesidad y en la contrariedad. Invócale y di: Sálvanos, Señor que perecemos. No duerme ni se adormece, aunque de momento se haga a veces el desentendido, no sea que tú mismo caigas de sus manos, con grave peligro por creer que no te sostiene. Porque sus manos son espirituales y sus auxilios son también espirituales. Los ángeles que les han sido asignados se las brindan a cada uno de los elegidos espiritualmente y de mil maneras en atención a la diversidad de cada uno y según la dificultad que se les presente por la importancia del obstáculo. Voy a referirme solamente a lo que pienso que sucede con más frecuencia, y que pocos de vosotros desconoceréis por no haber o experimentado. ¿Siente alguno una gran turbación, o cualquier achaque corporal, o alguna contrariedad mundana, o acedia espiritual, o desaliento por falta de valor? Ya empieza a ser tentado por encima de sus fuerzas, ya se siente empujado a tropezar en la piedra, si no tiene quien le ayude.

 

§ 2

 

     Quis vero est lapis iste?  Ego illum intelligo lapidem offensionis et petram scandali, in quam, si offenderit quis, collidetur, super quem vero ceciderit, conteret eum, lapidem utique angularem, electum, pretiosum, qui est Dominus Christus. In hunc lapidem offendere est murmurare adversus eum, scandalizari a pusillanimitate spiritus et tempestate. Itaque opus illi est angelica ope, angelica consolatione, angelicis manibus, qui iam deficit, iam propemodum offendit in lapidem. Et vere in lapidem offendit qui murmurat et blasphemat, seipsum collidens, non eum in quem furibundus impingit.    ¿Y qué piedra es ésta? Yo pienso que es esa piedra de tropiezo y escándalo en la que, si alguien tropieza se estrellará si le cae encima, lo aplastará. Se trata de la piedra angular, elegida y digna de honor, que es Cristo el Señor. Tropieza en esta piedra el que murmura contra él, el que se escandaliza abatido su ánimo en la adversidad. Todo el que está a punto de desfallecer Y de tropezar en la piedra, necesita el socorro del ángel, su consuelo y la ayuda de sus manos. Y eso es lo que le sucede realmente al que murmura y blasfema, estrellándose él mismo y no aquel contra quien se lanza en su furor.

 

Capítulo 10

 

§ 1

 

     Arbitror sane velut duabus quibusdam manibus eiusmodi homines interdum ab angelis supportari, ut quodammodo non sentientes transeant quod tantopere formidabant, nec parum mirentur postmodum tam super posteriori facilitate quam super difficultate priori. Vultis scire quas intelligam duas manus? Duplicem utique demonstrationem, dum videlicet hinc quidem tribulationis brevitas, inde aeternitas retributionis ostenditur, aut magis pingitur vel imprimitur cordi, ut intimo affectu sentiat quoniam momentaneum hoc et leve tribulationis nostrae supra modum in sublimitate aeternum pondus gloriae operatur in nobis. Quis vero istas tam bonas per bonos non credat fieri, cum certum sit quod e contrario malae utique fiant immissiones per angelos malos?  Habetote familiares angelos, fratres mei, frequentate eos sedula cogitatione et oratione devota, qui semper vobis adsunt pro custodia et consolatione.

 

     Creo que tales personas, a veces, son sostenidas por los ángeles como por sus dos manos, para que, casi sin sentirlo, superen lo que tanto les acobardaba y en lo sucesivo no se extrañen ni de a facilidad que luego encuentran ni de la dificultad anterior. ¿Queréis saber cuáles son, a mi entender, esas dos manos? Dos conocimientos: el de la brevedad de los sufrimientos presentes y el de su eterna retribución. Los dos se abren, o más bien se graban e imprimen en nuestro corazón, cuando se experimenta con íntimo sentimiento que nuestras penalidades momentáneas y ligeras nos producen una riqueza eterna,  una gloria  que las sobrepasa desmesuradamente. ; Quién puede dudar que estos buenos sentimientos no son sugeridos por los ángeles buenos, cuando, al contrario, está claro que las malas inspiraciones provienen del malo? Tratad hermanos míos, familiarmente a los ángeles; llevadlos a menudo en el pensamiento y en la devota oración, pues siempre están con vosotros para defenderos Y consolaros.

 

SERMO  DECIMUS  TERTIUS

 

De versu decimo tertio: "Super aspidem et basiliscum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem".

 

Sobre el verso decimotercero: "Caminarás sobre áspides y basiliscos, pisotearás leones y dragones".

 

Capítulo 1

 

§ 1

 

    Possumus hunc versum, qui in manibus est, videlicet: In manibus portabunt te, et cetera, non modo de praesenti consolatione dictum accipere; sed etiam de futura. Nempe custodiunt nos in viis nostris angeli sancti, sed, via finita  quod est utique vita finita, in manibus tollunt. Nec desunt nobis testes fideles. Proxime lectum est vobis de beatissimo Patre nostro, vere per omnia Benedicto, quod dum intentam oculorum aciem in splendore coruscae lucis habere videretur, vidit Germani animam Capuani episcopi in sphaera ignea ab angelis in caelum deferri. Sed quid huiusmodi testimonia  requiramus? Ipsa in Evangelio Veritas de mendico et ulceroso Lazaro ait quoniam deportatus est ab angelis in sinum Abrahae. Neque enim in illa tam nova nobis tamquam incognita regione ambulare ipsi possemus, praesertim cum tantus sit lapis in via. Quis lapis? Qui in lapidi us olim consueverat adorari qui lapides obtulit Domino, dicens: Dic ut lapides isti panes fiant. Porro pes tuus, affectio tua: pes animae, quam in manibus angeli portant, ne offendat ad lapidem pedem suum. Quomodo enim non vehementissime anima turbaretur, si sola hinc egrederetur, si illas sine solatio ingrederetur vias, si inter illos lapides suis pedibus graderetur?

 

    Podemos relacionar el versículo que tenemos entre manos: te llevarán en sus palmas, con los consuelos presentes y con los futuros. Los ángeles santos nos guardan en nuestros caminos, pero nos llevan en sus palmas por un camino perecedero: el de nuestra vida temporal. No carecemos de testigos que nos lo dicen fielmente. No hace mucho que escuchasteis en la lectura de nuestro santo padre Benito, e  todo bendito, que, cuando fijaba su mirada en el brillo de una luz deslumbradora, vio cómo el alma de Germán, obispo de Mantua, era llevada al cielo por los ángeles en un globo de fuego. Mas ¿qué necesidad tenemos de estos testimonios? La Verdad misma nos refiere en el evangelio que el mendigo y llagado Lázaro fue llevado por los ángeles al seno de Abrahán. Porque tampoco podríamos caminar por aquella región tan nueva para nosotros por sernos desconocida; especialmente por la enorme piedra del camino. ¿Qué piedra? El que antiguamente era adorado en las piedras, el que le mostró unas piedras al Señor, diciéndole: Manda que estas piedras se conviertan en.pan. Y tu pie es tu afecto, el pie del alma, que llevan los ángeles en sus palmas para que no tropiece en la piedra. ¿No iba a turbarse el alma si saliera ella sola de esta vida, si se adentrase sin un auxilio por aquellos caminos, si anduviese con sus pies entre esas piedras?

 

Capítulo 2

 

§ 1

 

     Enimvero manifestius audi, quam necesse habeat portari manibus alienis, nec aliis quam angelicis tamen: Super aspidem et basiliscum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem. Quid inter haec faceret  es humanus? Quid humanae  affectionis  inter tam horribilia monstra constaret? Nempe nequitiae spirituales sunt, et quidem non incongruis appellationibus designatae. Siquidem et de his dictum, quod nequaquam vobis excidisse reor: Cadent a latere tuo mille, et decem millia a dextris tuis.

 

    Escucha todavía con mayor claridad cuánto necesita que manos ajenas le lleven, y precisamente las de los ángeles: Caminarás sobre áspides y basiliscos, pisotearás leones y dragones. ¿qué podrían hacer entre ellos los pies del hombre? ¿Podrían asentarse entre los horribles monstruos de afecto humano. Esas son, sin duda, las fuerzas espirituales del mal, descritas con oportunos apelativos. Supongo que no os hayáis olvidado, ya que a ellas se refería este verso: Caerán a tu izquierda mil, y diez mil a tu derecha.

 

§ 2

 

     Quis vero scire potest, an divisae sint inter eos operationes malitiae, ministeria iniquitatis, ut ex diversis officiis, quin potius maleficus, vocabula quoque diversa sortiti, nominentur alius quidem aspis, alius vero basiliscus, alius autem leo et alius draco, quod videlicet suo quidem invisibili modo varie noceant, quiasi alius morsu, alius visu, alius rugitu vel ictu, alius flatu? Legi de quodam genere daemoniorum, quod non eiciatur nisi in oratione et ieiunio: nihil potuerat verbum apostolicae increpationis ad illud. Quomodo non illud aspis erat, illa utique de Psalmo aspis surda, et obturans aures, ne vocem audiat incantantis?  Vis non terreri a tam terrifico monstro? Vis securus post mortem ambulare super aspidem istam? Cave ne interim post eam ambules, cave ne imiteris, et non erit quod paveas in futuro.

 

  Cualquiera sabe si no tendrán distribuidos contra ellos las operaciones del mal, como ministerios de la iniquidad; y por sus diversos oficios, o más bien maleficios, llevan nombres distintos. Por eso, quizá, a uno se le llama áspid; el otro, basilisco; al otro, león, y al otro, dragón. Porque hacen el mal cada uno con su invisible peculiaridad: uno mordiendo, otro amenazando, otro rugiendo o golpeando y otro resollando. Sé de una ralea de demonios que no puede echarse más que a fuerza de oración Y ayuno, porque nada consiguió la palabra increpatoria de los apóstoles. Ese áspid, ¿Cómo no va a ver aquel áspid sordo del salmo, que cierra el oído para no oír la voz del encantador? ¿Deseas que no te espante tan horroroso monstruo? Quieres caminar seguro, después de la muerte, sobre ese áspid? Guárdate de ir ahora tras él, guárdate de imitarle, y no tendrás por qué temerle en el futuro.

 

Capítulo 3

 

§ 1

 

    Enimvero vitium est, cui reor eiusmodi spiritum dominari; et si vultis scire, ipsa circuitio, a qua vobis hesterno sermone monuimus esse cavendum, ipsa obstinatio est, adversus quam pridie loquebamur. Nec enim piget, quoties datur occasio, ab hac tam gravi peste  praemunire vos, ut omnimodis fugiatis, quod haec quidem sit summa quaedam religionis subversio, et vere, iuxta testimonium Legislatoris, venenum aspidum insanabile.  Dicitur aspis hinc alteram aurem, quam pressius potest, terrae infigere, inde vero alteram caudae immissione nihilominus obturare, ne audiat. Quid ad haec incantantis vox, quid sermo faciat praedicantis? Orabo pro eo, humiliabo in ieiunio animam meam, baptizabor pro mortuo  uberrimo quodam profluvio lacrimarum, apud quem viderim nihil humanae incantationis quamlibet sapientiam, nihil quantamcumque admonitionis industriam praevalere.

 

    Realmente hay un vicio que, a mi parecer, es dominado por semejante espíritu. ¿Queréis saber cuál es? El rodeo del que en el sermón de ayer os exhortaba a que os guardaseis; se trata de la obstinación, en contra de la cual os hablé anteriormente. No me arrepiento de preveniros contra tan grave calamidad siempre que tenga ocasión, para que huyáis de ella por todos los medios. Porque éste es el mayor estrago de la religión. Y, conforme lo atestigua el Legislador, veneno mortal de basiliscos. Se dice que el áspid pe a un oído a la tierra con mucha fuerza y tapa el otro metiéndolo en la cola para cerrarlo por completo y no oír nada. ¿Qué puede conseguir así la voz del encantador y el sermón del que predica? Por eso oraré y humillaré mi alma con el ayuno, me bautizaré como en caudalosa corriente de lágrimas por el que ha muerto, en favor de quien ya no sirve para nada cualquier resorte del encantador humano ni cualquiera otra amonestación.

 

§ 2

 

     Noverit tamen vir pertinax, non caelo sese, sed solo infigere caput, quod sapientia, quae desursum est, non modo pudica, sed et pacifica sit,  haec autem magis ut ita dicam, aspidica, nisi terrena esse non potest. Sed nec adeo obsurdesceret, nisi cauda quoque obturaret auditum. Quae est haec cauda? Finis intentionis humanae. Haec surditas desperata, dum hinc quidem velut terrae infixus quisque inhaeret voluntati, inde velut reflectens caudam, finem aliquem meditatur et infigit animo quo desiderat adipisci. Nolite obsecro, fratres, nolite obturare aures, nolite abdurare aliquando corda vestra. Inde enim tam mordax et amarus sermo invenitur in ore hominis obstinati, quod nulla ad eum penetrare queat benevolentia monitoris. Inde aspidis virus in linguae aculeo perseverat, quod adversus linguam incantatoris tanto sese studio obturarit.

 

   Sepa, sin embargo, ese espíritu pertinaz que no pone su cabeza en el cielo, sino en la tierra. Porque el conocimiento que procede de lo alto, ante todo, es límpido y apacible. Pero este otro, que yo diría propio de áspides, sólo puede ser terreno. No quedaría tan sor o si no tapase el otro oído con la cola. ¿Qué es esta cola? El objeto de la intención humana. Es una sordera desesperanzada, porque se pega a su propia voluntad como clavándose en la tierra. Y además tuerce la cola, tramando algún objetivo y clavando en su ánimo lo que pretende. Por favor, hermanos, por favor, no cerréis vuestros oídos, no endurezcáis jamás vuestros corazones. La boca del hombre obstinado se expresa tan mordaz y amarga porque ya no puede penetrar en él la benevolencia del que le amonesta. Por eso lleva siempre en el aguijón de su lengua el veneno del áspid, porque ha cerrado adrede el oído para no oír al encantador.

 

Capítulo 4

 

§ 1

 

    At basiliscus, ut aiunt, venenum gerit in oculo, pessimum animal, et prae omnibus exsecrabile. Nosse cupis oculum venenatum, nequam oculum, oculum fascinantem? Invidiam cogitato. Quid vero invidere, nisi malum videre est? Si non esset ille basiliscus, numquam eius invidia mors intrasset in orbem terrarum. Vae misero homini, quod invidum non praevidit! Superemus et hoc vitium, dum adhuc vivimus, si post mortem volumus ministrum tantae ne nequitiae non timere. Nemo alterius bonum invido inspiciat oculo: nempe hoc ipsum iam, quod in se est, tabe sua illud inficere, et quodam modo interficere est. Qui hominem odit, homicidam illum Veritas ipsa testatur. Quid et ille qui bonum odit in homine? Numquid non homicida poterit appellari? Adhuc vivit homo, et ille iam reus est mortis eius. A huc ardet ignis, quem Dominus Iesus misit in terram, et qui invidus est, tamquam qui spiritum exstinxerit, iam damnatur.

 

    El basilisco, según dicen, lleva el veneno en el ojo; es un animal feroz y el más execrable. ¿Deseas averiguar el ojo envenenado, maléfico y malvado? Piensa en la envidia. ¿Quién envidia sino el que mira mal? Si el enemigo no fuera un basilisco, nunca habría entrado la muerte en el mundo por su envidia.¡Desgraciado el hombre que no se entera de esa envidia! Superemos, pues, este vicio, si deseamos no tener después de la muerte al servidor de tan enorme iniquidad. Que nadie mire el bien ajeno con ojos envidiosos, porque está mismo supone la inoculación del veneno y la muerte. La Verdad misma declara homicida a quien odie a otro hombre. ¿Y qué puede decirse del que odia el bien ajeno? ¿No habrá que llamarle homicida? Aun en vida, ya es reo de muerte. Todavía sigue ardiendo el fuego que el Señor Jesús trajo a la tierra, y el envidioso, por haber sofocado el espíritu, ya está condenado.

 

Capítulo 5

 

§ 1

 

    Vae nobis a dracone! Immanis bestia est: flatu igneo quidquid attigerit, necat, non modo bestias terrae, sed et  volucres caeli. Haud alium  ego hunc, quam iracundiae spiritum reor. Quantos etiam sublimis, ut videbatur, vitae, flatu huius draconis misere satis adustos, turpiter in os eius ingemuimus cecidisse! Quam melius sibi ipsis irasci potuerant ne peccarent! 

 

   ¡Ay de nosotros frente al dragón! Es una bestia cruel, extermina cuanto alcanza su resuello incendiario, ya sean los animales de la tierra o las aves del cielo. Y yo creo que no es otro sino el espíritu de la ira.¡A cuántos, cuya vida parecía sublime hemos tenido que llorar por haber caído torpemente debajo de su boca, abrasándose miserablemente con el resuello de este dragón! ¡Cuánto mejor hubiese sido airarse contra sí mismos, y así no habrían pecado!

 

§ 2

 

     Nimirum affectio naturalis ira hominum est, sed abutentibus bono naturae gravis perditio et miseranda pernicies. Occupemus illam, fratres, in quibus expedit, ne forte ad inutilia illicitaque prorumpat. Sic nimirum solet amorem amor expungere, solet timor timore depelli. Nolite timere eos qui corpus occidunt, ait Dominus, animae autem non habent quid faciant. Et confestim: Ostendam autem vobis quem timeatis. Timete eum qui potestatem habet corpus et animam perdere in gehennam. Ita dico vobis, hunc timete; ac si manifestius dicat: Hunc timete, ne illos timeatis. Repleat vos spiritus timoris Domini, et alienus timor locum non habebit in vobis. Et ego dico vobis, non autem ego, sed Veritas, non ego  sed Dominus e. Nolite irasci eis qui transitoria vobis auferunt, qui convicia inferunt, qui ingerunt forte supplicia, et praeter haec faciunt nihil. Ostendam autem vobis cui debeatis irasci. Irascimini ei quae sola vobis nocere potest, sola facere, ut omnia illa non prosint.

 

  La ira es una pasión natural del hombre; pero, si se abusa de este don, se convierte en grave ruina y exterminio. Orientémosla, hermanos, hacia el bien, no sea que se lance al mal o a lo inútil. Así suele suceder que el amor elimina al amor y el temor se diluye con otro temor. Dice el Señor: No temáis a los gue matan el cuerpo y después no pueden hacer más. Y añade: Os voy a indicar a quién debéis de temer: temed al que tiene poder para matar y después echar en al fuego. Sí, a ése temedle. Como si dijera claramente: Temedle a ése, y así no temeréis a los otros. Que os llene el espíritu del temor del Señor, y no habrá sitio en vosotros para otros temores. Y os lo aseguro: no yo, sino la misma Verdad; no yo, sino el Señor. No os enojéis con los que os roban lo caduco, os insultan y hasta os atormentan pero no pueden haceros nada más. Yo os diré con quién debéis airaros. Irritaos contra quien sólo puede dañaros consiguiendo que ninguna cosa os sirva para nada.

 

§ 3

 

     Vultis scire quaenam illa sit? Iniquitas propria. Ita dico vobis, huic irascimini. Nulla enim nocebit adversitas, si nulla dominetur iniquitas. Qui perfecte huic irascitur, ceteris non movetur, magis et amplectitur ea. Ego, inquit, in flagella paratus sum. Sit damnum, sit convicium, sit laesio corporalis: paratus sum, et non sum turbatus, quoniam dolor meus in conspectu meo semper. Quidni exteriora omnia parvi pendam in huius aestimatione doloris? filius, inquit, uteri mei persequitur me, et convicianti servulo indignabor?  Cor meum dereliquit me, dereliquit me virtus mea, et lumen oculorum meorum, et damna temporalia plangam aut incommoda corporalia reputabo?

 

   ¿Queréis saber de qué se trata? De vuestro propio pecado. Sí, arded de ira contra él. Porque no lo dañará adversidad alguna a quien no le domine pecado alguno. Quien se enoje de lleno contra el pecado, no se alterara por nada, pues todo lo asume. Yo, estoy resignado ante el castigo. Ya sea que me confisquen todo, que me insulten o maltraten mi cuerpo, estoy resuelto, y nada me arredrará, porque mi dolor no se aleja de mí. ¿Cómo no menospreciaré las contradicciones externas, si las comparo con esta aflicción? Un hijo mío, salido de mis entrañas, intenta matarme. ¿Cómo puede enojarme que me maldiga este siervo vil? Siento palpitar mi corazón y me faltan las fuerzas y hasta la luz de los ojos. ¿He de llorar los perjuicios materiales y tener en cuenta las molestias de mi cuerpo?

 

Capítulo 6

 

§ 1

 

    Hinc nimirum non modo mansuetudo oritur, cui draconis flatus non noceat, sed etiam magnanimitas, quam rugitus leonis non terreat. Adversarius vester tamquam leo rugiens, ait Petrus. Gratias magno illi Leoni de tribu Iuda: rugire iste potest, ferire non potest. Rugiat quantum vult; tantum non fugiat ovis Christi. Quanta minitatur, quanta exaggerat, quanta intentat! Non simus bestiae, ut prosternat nos vacuus hic rugitus.

 

     De aquí nace no sólo la mansedumbre; invulnerable al resoplido del dragón, sino también esa entereza de ánimo que no se aterra por el rugido del león. Vuestro adversario ruge como un león, dice Pedro. Gracias a aquel gran León de la tribu de Judá, puede rugir, pero no herir. Ruja cuanto quiera; no tiene por qué huir la oveja de Cristo.¡Qué manera de amenazar, de exagerar, de provocar! No seamos  como  animales a quienes hace temblar su vano rugido.

 

§ 2

 

     Sic enim perhibent qui talia curiosius vestigarunt, ad rugitum leonis nullam bestiam stare posse, ne eam quidem quae adversus ictum eius tota animositate repugnat et plerumque superat ferientem, quae non sustinet rugientem. Vere bestia, vere rationis expers, qui tam pusillanimis est, ut solo timore cedat, qui, sola futuri exaggeratione laboris victus, ante conflictum, non telo, sed tuba prosternitur. Nondum restitistis usque ad sanguinem, ait strenuus ille dux, qui leonis huius noverat vanum esse rugitum. Et alius quidam: Resistite, ait, diabolo, et fugiet a vobis.

 

   Afirman los entendidos que, ante el rugido del león, ningún animal se mantiene en pie, ni siquiera los que se enfrentan con todo furor a sus zarpazos; y, aunque a veces lo vencen en la pelea, no resisten a sus rugidos. Realmente es bestia e insensato el pusilánime que retrocede por un simple temor, que se siente vencido sólo por la inminencia de la próxima lucha; y que cae antes de la pelea no por las armas, sino por el tronar de las trompetas. Aun no habéis resistido hasta la sangre, dice ese valiente guerrero que conocía muy bien la vaciedad de su rugido. Y en otro lugar se añade: Resistidle al diablo, y os huirá.

 

SERMO  DECIMUS  QUARTUS

 

De versu decimo tertio: "Super aspidem et basiliscum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem".

Sobre el verso decimotercero: "Caminarás sobre áspides y basiliscos, pisotearás leones y dragones".

 

 

Capítulo 1

 

§ 1

 

    Agamus  gratias,  fratres,  factori nostro,  benefactori nostro, redemptori nostro, remuneratori nostri, aut potius spei nostrae. Ipse enim retributor, ipse retributio nostra, nec aliud iam quam ipsum exspectamus ab ipso. Primum quod nobis praestitit, nos ipsi sumus: siquidem ipse fecit nos, et non ipsi nos. Parumne tibi istud videtur, quia te fecit? Cogita qualem fecit: nem e etiam secundum corpus egregiam creaturam, sed secundum animam magis, utpote imagine  creatoris insignem, rationis participem, capacem beatitudinis sempiternae; porro secundum ambo simul prae ceteris creaturis maxime admirandam, cohaerentem sibi incomprehensibili artificio, investigabili sapientia  Conditoris. Itaque tam magnum hoc donum, quam magna res homo. Sed quam gratuitum putas? Planum est, quia nihil ante promeruit, qui penitus nihil fuit. An postea sperabatur gratiam retributurus auctori? Dixi Domino: Deus meus es tu, quoniam bonorum meorum non eges.

 

    Demos gracias, hermanos, a nuestro creador, a nuestro bienhechor, a nuestro redentor, a nuestro remunerador, o más bien a nuestra esperanza. El es nuestro remunerador y nuestra retribución. Todo cuanto de él esperamos es él mismo . Lo primero que nos dio fue el mismo ser: Puesto que él nos hizo y no nosotros. ¿Te parece poco el que te haya hecho? Y piensa cómo te hizo. En cuanto al cuerpo, una maravillosa criatura; pero, en cuanto al alma, todavía más, porque está marcada con la imagen del creador, dotada de razón y capaz de felicidad eterna. Por ambas realidades supera el hombre a las demás criaturas como la más admirable, porque las dos subsisten coordinadas entre sí con misteriosa maestría por la insondable sabiduría del Creador. Este don es muy grande, porque grande es el hombre. Pero ¿consideras bien todo lo gratuito que es? Es evidente, porque nada pudo merecer previamente quien era la más absoluta nada. ¿Y se podría esperar que correspondiera de alguna manera a su Creador? Yo digo al Señor: Tú eres mi Dios, que no tienes necesidad de mis bienes.

 

§ 2

 

     Non ergo necessariam retributurus gratiam ei, qui sic per omnia sibi sufficit; sed devotas relaturus gratias ei, qui sic meruit, sperabatur. Quidni gratias agat? Si quis oculorum lumen, si quis usum aurium, si quis narium, si quis manuum, si quis pedum tibi praepeditum aliquo modo reparasse videretur, si quis sopitam quavis occasione excitasse in te rationem, quis non alius tibi  vehementissime succenseret,  si  quando forte beneficii huius immemorem aut benefactori deprehendisset ingratum? Enimvero Dominus Deus tuus, ipsa tibi instrumenta largitus, ex nihilo fecit haec omnia. Nec modo fecit, sed et compegit etiam et formavit, ac suo quodque illustravit officio. Quomodo non is omni iure sibi gratias exigit ampliores?   Por tanto, él no se esperaba ninguna prestación tuya, porque la necesitase quien se basta a sí mismo en todo; únicamente que con devoción le dieras las gracias porque se lo merece. ¿Y cómo no dárselas? Si alguien te devolverá la vista, te curase la sordera o te reparase el olfato, o el movimiento perdido de manos y pies; si alguien te despertara el uso de la razón adormecida por cualquier causa, ¿quién dejaría de reprenderte seriamente si alguna vez, olvidando este beneficio, sorprendiese tu ingratitud para con ese bienhechor? Pues mira: tu Señor y Dios te regalo esos dones creándolos de la nada. No sólo los creó; los combinó, los formó y los ennobleció a cada uno con su propia misión. ¿Cómo no te va a exigir, con todo derecho, la más cumplida gratitud?

 

Capítulo 2

 

§ 1

 

     Nam ne hoc quidem, licet maximo, contentus munere; qui dedit ut esses qui ante non fueras, adiecit etiam unde subsisteres qui iam eras. Nec minus liberaliter hoc quam illud mirabiliter est operatus. Faciamus, inquit, hominem ad imaginem et similitudinem nostram. Quid vero postea? Et praesit piscibus maris et bestiis terrae, et cetera. Nam caelestia sese elementa in usus creasse tuos, ante docuerat: nempe facta memorantur, ut essent in signa et tempora, et dies et annos. Cui putas? Nulli utique nisi tibi. Ceterae siquidem creaturae omnes aut in nullo egent his omnibus, aut non intelligunt ea. Quam copiosus in secundo hoc beneficio, quam liberalissimus fuit! Quanta tibi largitus est ad sustentationem, quanta ad eruditionem, quanta ad consolationem, quanta ex hoc iam ad correptionem, quanta etiam ad delectationem!

 

    Y no contento con este favor, ya inmenso, concediéndote ser lo que antes no eras, todavía sobreañadió los medios para que subsista en ti tu mismo ser. Esta liberalidad no fue menor que aquella otra maravilla. Hagamos al hombre a nuestra imagen y semejanza. Y añade: Que domine los seres del mar y los animales domésticos. Ya antes había dicho que creó para tu servicio todos los elementos del firmamento, pues nos recuerda que fueron constituidos como signos para señalar las fiestas, los días y los años. ¿Para quién? Para nadie sino para ti. Las demás criaturas o no lo necesitan para nada o no lo comprenden. ¿Qué pródigo y generoso que con este segundo beneficio! ¡De cuántas cosas te colmó para tu sustento, para tu educación y para tu consuelo! ¡Cuántas cosas te ha concedido hasta ahora para tu corrección y para tu deleite !

 

§ 2

 

     Verum haec duo gratis, et dupliciter gratis fecit. Quid dico "dupliciter gratis?" Sine merito tuo, sine labore suo. Nempe dixit, et facta sunt. An idcirco minus devotus, minus obnoxius, minus gratus es, quod haec quidem sicut pro nihilo, sic de nihilo fecit? Perversi cordis est occasiones ingratitudinis vestigare. Nemo id facit, nisi qui etiam gratis esset ingratus. Puto enim neutrum tibi propterea minus utile, quod praestanti minime difficile fuit. Alioquin si forte quod ei laboriosum, tibi magis commodum ducis, ex teipso tibi iudicium hoc, nec te alibi illud putem quam apud te didicisse. Sic praestares ipse libentius fratri tuo absque incommodo tuo. Verum etsi gratis praestare velles, nolles tamen, ut hanc tibi ille praetenderet ingratitudinis causam.

 

   Estos dos favores te los hizo gratuitamente, son doblemente gratuitos. ¿Por qué digo doblemente gratuitos? Porque no hubo ni mérito ni esfuerzo de tu parte. Simplemente, él lo dijo, y existieron. ¿Acaso por esa razón tienes derecho a ser menos fervoroso, menos sumiso, menos agradecido? ¿Porque todo lo hizo por nada y de la nada? El corazón perverso busca pretextos para ser ingrato. Nadie podría hacerlo si no fuese gratuitamente ingrato. Porque yo pienso que ninguno de los dos beneficios es menos útil para ti, simplemente porque no le costó nada al que te los dio. Y si tú deduces que para ti el beneficio está en razón directa a su trabajo, sería ésta una apreciación exclusivamente personal tuya; no creó que te lo haya insinuado nadie. Siendo consecuente, deberías prestar de lo tuyo a tu hermano con mayor gusto cuando a ti no te supusiera esfuerzo alguno. Y, aunque pretendieses darlo gratuitamente, no lo harías para que el otro no lo alegase como justiticación de su ingratitud.

 

Capítulo 3

 

§ 1

 

    Ceterum ex hoc iam tertium opus tuae redemptionis attende. Non est velamen excusationis: laboratum prorsus in ea. Gratis hoc quoque praestitum est, sed gratis quod ad te pertinet. Nam quod ad illum, plane non gratis. Salvus factus es pro nihilo, non de nihilo tamen. Quid ad haec dormitat affectio? Immo vero mortua est illa: non dormit quae huic beneficio non respondet, quae se totam non effundit in gratiarum actionem et vocem laudis. Nam et cetera duo evidentissime tertium hoc commendat, ut in eis quoque vera fuisse dilectio comprobetur, non propterea de facili praestans quod nollet aliter, sed quod non aliter oporteret. Itaque fecit re Deus tuus, fecit tam multa propter te, fecit propter te et seipsum: Verbum caro factum est, et habitavit in nobis. Quid adhuc restat? Factus est ipse tecum caro una; te quoque secum faciet spiritum unum.

 

    Vuélvete ya hacia el tercer beneficio, que es el de tu redención. Aquí no hay excusa posible. Porque éste sí que fue trabajoso. Y además, totalmente gratuito,  pero  por lo que a ti toca. Porque para él no fue gratuito, no mucho menos. Has sido salvado. ¿Cómo puede seguir dormido el amor? No duerme; ha muerto si no responde a este beneficio, si no se deshace en acción de gracias y en gritos de alabanza. Este tercer beneficio realza a los dos anteriores, poniendo en evidencia que en ellos también hubo verdadero amor. No dio fácilmente lo fácil. Y no porque rehusó darlo de otra manera, sino parque era conveniente que lo diera así. Te creó tu Dios, hizo por ti tantas cosas, lo hizo por ti, y por ti también se hizo a sí mismo. El Verbo de Dios se hizo hombre y acampó entre nosotros. Queda todavía algo más? Se hizo una misma carne contigo; te hará también un solo espíritu con él.

 

§ 2

 

     Non recedant haec quattuor a corde tuo, non a memoria, non ab affectione. Haec cogita semper, in his iugiter delectare. His velut quibusdam stimulis urgens sollicita animam tuam, his facibus inflammare curato ad redamandum eum, qui tam multipliciter suum tibi erga te commendat amorem. Memento sane quod idem ait: Si diligitis me, mandata mea servate. Serva ergo mandata Creatoris tui, serva mandata Benefactoris tui, Redemptoris tui, tui Remuneratoris.

 

     Que estos cuatro beneficios no vuelen de tu corazón, ni de tu memoria ni de tu amor. Mantén solícita tu alma, apremiándola con ellos  como  si fuesen tu estímulo; procura inflamarla con estas cuatro teas para devolverle tu amor al  que de tantas maneras te manifiesta su amor hacia ti. No olvides nunca lo que él  mismo  dice: Si me amáis, guardad mis mandamientos. Guarda, pues, los mandamientos de tu Creador, de tu Bienhechor, de tu Redentor, de tu Remunerador.

 

Capítulo 4

 

§ 1

 

   Sed si haec quattuor, quot sunt mandata? Omnes novimus decem  esse. Itaque per quaternarium hunc decalogum legis multiplicans, veram habes quadragesimam, tenes quadragesimam spiritualem. Tantum sta in timore, et praepara animam tuam ad tentationem. Cave serpentis astutiam observa insidias  inimici. Nempe quadruplici tentamento quadrifariam impedire conatur actionem, quam exigeris, gratiarum. Tentatus est in his omnibus Christus, ut veraciter ab Apostolo scriberetur: Tentatus per omnia pro similitudine absque peccato.

 

    Si sus beneficios son cuatro, ¿cuántos son los mandamientos? Sabemos que son diez. Y, si multiplicas por cuatro este decálogo de la ley, te da una verdadera cuarentena, la cuaresma espiritual. Cuando te acerques al temor de Dios, prepárate para las pruebas. Sé cauto con la astucia de la serpiente, anda atento con el enemigo que te acecha. Con cuatro tipos de tentación se empeña en impedirte esta cuádruple acción de gracias que se te pide. También Cristo fue tentado en todo, según escribe verazmente el Apóstol: Probado en todo igual que nosotros, excluido el pecado.

 

§ 2

 

     Erit forte qui miretur et dicat, quartam sese tentationem Domini non legisse. Verum, ut ego arbitror, non hoc diceret, si legisse se meminisset, quoniam tentatio est vita hominis super terram. Hoc enim qui meminit, non ea tantum triplici tentatione tentatum fuisse Dominum arbitratur, quae facta est in ieiunio deserti, in pinnaculo templi, in vertice montis. Sane in his omnibus erat manifesta tentatio. Verum illa quae ex tunc et deinceps usque ad mortem crucis ei non defuit, etsi occultior, vehementior tamen fuit. Ne hoc quoque a proposita similitudine videbitur abhorrere. Nam et tria illa beneficia, quae iam transiere, evidentissima et in lucem posita esse noscuntur. Sane quod ad spem vitae aeternae pertinet necdum  exhibitum,  necdum propalatum est nobis.  Nihil proinde mirum, si sit minus aperta tentatio, ubi etiam causa tentationis occulta. Ceterum et diuturnior, et validior ipsa est, quod adversus spem nostram quidquid habet malignitatis, exserat inimicus.

 

   Quizá alguien se extrañe y diga que nunca ha leído cuál fue la cuarta tentación del Señor. Pero creo que no diría esto si recordase este texto: la vida del hombre sobre la tierra es una tentación. Porque quien lo recuerde no podrá pensar que el Señor fue tentado solamente por las tres tentaciones que padeció en el ayuno del desierto, en el alero del templo y en la cumbre del monte. Sí, aquí era manifiesta la tentación. Pero fue mucho más violenta, aunque más oculta, la que ya no le faltó en adelante hasta la muerte de cruz. Tampoco esto contradice a la semejanza que hemos propuesto. porque aquellos tres beneficios pasados son evidentísimos y se ponen de manifiesto a su luz. Pero lo referente a la esperanza de la vida futura aún no se ha mostrado ni se nos ha hecho patente. No es de extrañar por eso que la tentación sobre el futuro sea menos manifiesta, porque también es oculta su causa. Además, es más frecuente e intensa, porque el enemigo pone en juego toda su maldad para luchar contra nuestra esperanza.

 

Capítulo 5

 

§ 1

 

    Itaque primo quidem ut auctori naturae ingratos faciat, ampliorem ingerit sollicitudinem pro natura, quemadmodum ipsi etiam Christo esurienti ausus est dicere: Dic ut lapides isti panes  iant, quasi vero figmentum nostrum ignoret ipse qui finxit, aut non curet homines qui pascit caeli volucres. Quam vero ingratus est ei, qui propter hominem universum hunc condidit mundum, quisquis ut substantiam eius quam concupiscit obtineat, procidens non veretur adorare malignum  Haec, inquit  omnia tibi dabo  si procidens adora;:eris me. Tune illa fecisti miser? Quomodo dabis quae ille creavit? Aut quomodo abs te speranda, quomodo tua adoratione petenda,  quae ab illo condita in illius sunt posita ditione?

 

    Ante todo, para hacernos ingratos contra el autor de la naturaleza, nos inocula una mayor inquietud por la naturaleza, tal como se atrevió a insinuárselo al mismo Cristo cuando sintió hambre: Di que las piedras estas se conviertan en panes, como si su alfarero desconociera nuestro barro o se despreocupase de los hombres el que alimenta a los pájaros del cielo. ;Qué ingrato es con el que creó todo este mundo para el hombre, quien se rebaja en postrarse ante el maligno para conseguir toda la riqueza que apetece: Todo esto te haré si postrándote me adoras! ¿Acaso lo creaste tú, miserable? ¿Cómo Pretendes dar lo que él creó? ¿Cómo puede esperar de tu adoración lo que está sometido a su dominio por haberlo creado él?

 

§ 2

 

     Iam in eo quod ait: Mitte te deorsum, cave tibi, quicumque es qui templi pinnaculum conscendisti; cave tibi, speculator domus Domini; cave, qui in Ecclesia Christi locum cerneris tenere sublimem. Quam ingratus enim, immo quam iniuriosus es magno illi pietatis sacramento, si in illo quaestum aestimes pietatem! Quam infidelis ei, qui ministerium hoc sanguine proprio consecravit, si eo quaeras gloriam tuam, quae nihil est, quaeras quae tua sunt, non quae Iesu Christi! Quam indigne respondes eius dignationi, qui in dispensatione humilitatis suae sublimem esse te fecit, caelestia tibi sacramenta commisit, caelestem, forte et ampliorem quam caelestibus ipsis spiritibus, tradidit potestatem, si deorsum ipse te mittas, sapiens non quae sursum sunt, sed quae super terram!  Sed et omnis qui de virtutum eminentia ad inanis gloriae sese demittit et  deicit  appetitum,  haud  dubium  quin  Domino virtutum, qui tanta inter nos toleravit ut nobis formam huius imprimeret sanctitatis, pro gratia contumeliam reddat.

 

   Y en cuanto a eso otro que dice: Tírate abajo, vigílese quien quiera que haya ascendido a lo alto del templo; vigílate, centinela de la casa del Señor; alerta, tú que en la Iglesia de Cristo ocupas un lugar elevado. ¡Qué ingrato e incluso funesto serías con ese gran sacramento de misericordia si crees venerarlo buscando un negocio! ¿Qué infiel eres con el que consagró ese ministerio mediante su propia sangre si buscas en él tu gloria, que es vacío; si buscas tu interés, no el de Jesucristo!¡Qué íntimamente corresponde a su condescendencia contigo! Por ella te ensalzó mediante la dispensación de los misterios de su humildad, te encomendó los sacramentos celestiales y te entregó poderes más amplios, quizá, que a los mismos espíritus de la gloria. Y ahora tú te arrojas abajo, buscando no lo de arriba, sino lo terreno. Todo aquel que se abate sobre sí mismo y se precipita empujado por el ansia de la vanagloria, indudablemente, en vez de darle gracias, injuria al Señor de las virtudes, que tanto padeció entre nosotros para imprimimos la forma de esta santidad.

 

Capítulo 6

 

§ 1

 

    Consideremus diligentius, fratres, ne forte prima illa tentatio,  quae  corporalis  necessitatis  occasione  animum turbat, aspidi debeat comparari. Hoc enim animal quodammodo violentum morsu nocet, obturat aurem ne vocem audiat incantantis. Quid vero agere nititur in hac parte tentator, nisi ut adversus  consolationem fidei  aurem cordis obstruat et obduret?  Sed non profecit inimicus in eo, non illius praeclusit auditum, qui ait: Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo quod procedit de ore Dei. Nam in eo quod ait: Haec omnia tibi dabo, si procidens adoraveris me, insidiantis suadibilem sibilum animadvertite draconis. Ferunt illum in arena latitantem, etiam aves volantes flatu attrahere venenato. Quam venenatus hic flatus fuit: Haec omnia tibi dabo, si procidens adoraveris me! Verum non erat ista quaelibet avis; nihil potuit draconis flatus ad illam.

 

    Reflexionemos atentamente, hermanos, si la tentación que turba al alma bajo pretexto de necesidad corporal no debe compararse con el áspid. Porque este animal hiere con su virulenta mordedura y cierra su oído para no oír la voz del encantador. ¿Y qué pretende denodadamente el tentador sino cerrar y endurecer el  oído del corazón contra los consuelos de la fe? Pero no lo consiguió el enemigo, no obstruyó el oído del que dijo: No de sólo pan vive el hombre, sino de toda palabra que sabe de la boca de Dios. Porque cuando dice: Todo esto te daré si postrándote me adoras, debemos descubrir el fascinante silbido del dragón insidioso. Dicen que, ocultándose en la arena, atrae incluso a las aves con su venenoso hálito.¡Y qué soplo tan mortífero! Todo esto te daré si postrándote me adoras. Mas en esta ocasión no se trataba de un ave cualquiera, porque nada consiguió el dragón.

 

Capítulo 7

 

§ 1

 

    De basilisco quid dicimus? Monstruosius ceteris solo visu hominem inficere et interficere perhibetur. Ni fallor, vana gloria est. Videte, inquit, ne iustitiam vestram faciatis coram hominibus, ut videamini ab eis. Ac si dicat: Cavete oculos basilisci. Sed qui nocere dicitur basiliscus? Ei qui non viderit basiliscum. Alioquin, si prior eum videas, iam non tibi nocet, ut aiunt: magis moritur ipse. Ita est, fratres. Non videntes necat inanis gloria, caecos et negligentes, qui se ei ostentant, qui se exponunt, et non potius ipsi inspiciunt, non attendunt, non discutiunt illam, non vident denique quam sit frivola, quam caduca, quam vana, quam futilis. Si quis enim eum intueatur hoc modo, moritur basiliscus, nec iam occidit eum gloria, sed occiditur magis et occidit ei, quodammodo versa in pulverem, immo redacta in nihilum. Puto autem, non est quaerere, quid ad inanem gloriam ea tentatio visa sit pertinere ubi dictum est: Si filius Dei es, mitte te deorsum. Ut quid enim hoc, nisi ut laudaretur, ut videretur a basilisco?

 

    ¿Y qué diremos del basilisco? Es lo más monstruoso que existe: sólo con su mirada envenena y mata al hombre. Si no me equivoco, es la misma vanagloria. Cuidado con hacer vuestras obras delante de la gente para llamar la atención. Como si dijera: Libraos de los ojos del basilisco. Pero ¿a quién hiere? al  que no lo ve. Si lo descubres tú primero, ya no te hará daño; incluso muere. Así es, hermanos. La gloria vana mata a los que no la ven; a ciegos y negligentes. que alardean de sí y se arriesgan ante ella, en vez de observarla con atención, mirarla y desvanecerla. No ven todo lo frívola, caduca  vana y frágil que es. Todo el que mire así al basilisco, le obliga a morir y ya no le mata la gloria; es ella quien muere y cae convertida en polvo, reducida a la nada. Creo que huelga preguntar qué tiene que ver con la vanagloria aquella tentación: Si eres el Hijo de Dios, tírate abajo. ¿Qué pretendía sino que fuese admirado y ser descubierto así por el basilisco?

 

Capítulo 8

 

§ 1

 

     Et vide quomodo ipsum occultaverit basiliscus, quasi ut non posset ante videri. Scriptum est, inquit, quoniam angelis suis mandavit de te, et in manibus tollent te. Quid scriptum est, maligne, quid scriptum est? Angelis suis mandavit de te. Quid mandavit? Animadvertite et videte, quia subticuit fraudulentus, quod fraudis suae commenta dissolveret. Quid enim mandavit? Nempe quod in Psalmo sequitur: Ut custodiant te in omnibus viis tuis. Numquid in praecipitiis? Qualis via haec, de pinnaculo templi mittere se deorsum? Non est via haec, sed ruina; et si via, tua est, non illius. Frustra in tentationem capitis intorsisti, quod scriptum est ad cor oris consolationem. Huic enim necesse custodiri, cui timendum, ne offendat ad lapidem pedem suum. Non est quod custodiatur, cui non est quod timeatur. Quid vero taces et illud quod sequitur: Super aspidem et basiliscum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem?  Te enim haec parabola tangit. Monstruosa malignitas monstruosis appellationibus conculcanda signatur, nec modo ab ipso capite, sed etiam a corpore universo. 

 

    Observa cómo se ocultó el basilisco para no ser descubierto antes. Porque está escrito: A sus ángeles ha dado órdenes y te llevarán en sus palmas. ¿De qué hablas, malvado; di? A sus ángeles ha dado órdenes. ¿Pero qué les ha mandado? Fijaos y veréis que se calla taimadamente lo que desbarataría la mentira de su engaño. Porque ¿qué les ha mandado? Lo dice el salmo: Que te guarden en tus caminos. ¿O será en los precipicios? ¿Qué clase de camino es ése, tirarse del alero abajo? Eso no es camino, es muerte. Y si es camino, será el tuvo, no el suyo. En vano tergiversaste para tentar a la Cabeza lo que fue escrito para consolar al cuerpo. Solamente necesita custodio quien puede temer que su pie tropiece en la piedra. No hay por qué custodiar al que no tiene motivos para temer. ¿Y por qué te callas lo que dice seguidamente: Caminarás sobre áspides y basiliscos, pisotearás leones y dragones? A ti fe concierne esta comparación. Con estos monstruosos apelativos queda bien manifiesta la monstruosa malicia que va a pisotear la Cabeza y el cuerpo entero.

 

§ 2

 

     Siquidem adversus Dominum post trinam hanc confusionem, non iam serpentina calliditate, sed crudelitate usus est leonina, usque a  contumelias, ad flagella, ad alapas, ad mortem, et mortem crucis. Sed manifeste etiam leonem te conculcavit Leo de tribu Iuda. Sic et adversum nos, fratres, ut in ceteris omnibus viderit se frustratum, toto iam furore persecutionem suscitat, qualis non fuerit ab initio, ut vehementia tribulationis regnum caeleste sperantibus intercludat. Felix anima, quae et ipsum leonem potenti virtute conculcans, violenter illud rapere praevalebit!   Lo hizo cuando, después de haber burlado al enemigo por tres veces, éste no recurrió a la astucia de  a serpiente para atacar al Señor, sino que se sirvió de la crueldad de león hasta los oprobios, los azotes, la muerte, y muerte de cruz. Pero ahora también le ha dominado claramente el León de Judá. Por eso, al verse frustrado en todo, suscita una persecución con todo su furor contra nosotros, hermanos, como no la ha habido desde que el mundo es mundo, para cerrar el paso con la violencia de la tribulación a los que esperan el reino de los cielos.¡Feliz el alma que, pisoteando al mismo león con fuerza arrolladora, logrará arrebatarlo violentamente!

Capítulo 9

 

§ 1

 

    Ex hoc itaque, dilectissimi, tamquam super aspidem et basiliscum cautius et sollicitius ambulemus. Caveamus omnem radicem amaritudinis, ut nemo nostrum mordax inveniatur, nemo audax vel ardens, nemo inexorabilis aut rebellis. Nec vero deorsum mittamus nos, sed transcendamus et transiliamus letalem gloriae temporalis obtutum, ut quomodo scriptum est: Frustra iaciatur rete ante oculos pennatorum, conculcemus quoque leonem pariter et draconem, ut neque illius rugitus terreat, nec istius flatus inficiat.

 

    Por eso, pues, hermanos, andemos con mayor cautela e inquietud, como sobre áspides y basiliscos. Evitemos toda ocasión de amargura para que nadie entre nosotros sea mordaz, osado o colérico, contumaz o rebelde. Y no nos tiremos abajo; pasemos y saltemos por encima del guiño mortal de la gloria temporal. Así, conforme está escrito: en vano se tiende una red visible a los seres alados, pisotearemos al león y al dragón para que no nos aterrorice su rugido ni nos inficione su aliento.

 

§ 2

 

     Videntur haec quattuor monstra affectionibus aeque quattuor, singula singulis, incubare.  Cui  ergo potissimum  draco  insidiatur?  Aestimo quia cupiditati, quo  hanc noverit esse radicem malorum omnium, et quae maxime cor subvertat. Inde enim quasi consulens dixit: Haec omnia tibi dabo. Nam de leone quidem manifestum est, quod non nisi ad timoris ianuam terrificos det rugitus. Porro tristitiae fores aspis observat, quod eas maxime morsibus suis pervias arbitretur. Unde et ad Dominum Christum, donec iam esurientem cerneret, non accessu. Econtra sane caveat necesse est laetitia basiliscum, quod eo potissimum aditu venenatos ingerere soleat radios oculorum, nec vana gloria nisi ob laetitiae noceat vanitatem.

 

     Parece que estos cuatro monstruos están incubando sobre otros tantos afectos, uno cada uno. ¿A quién acecha el dragón particularmente? Pienso que a la concupiscencia, porque sabe que es la raíz de todos los males y que arruina el corazón al máximo. Por esa razón le dijo como mirando por su bien : todo eso te daré. Porque lo del león es rugir espantosamente, pero sólo a la puerta del temor. Mientras que el áspid observa  as puertas de la tristeza, pues piensa que están más abiertas para él. Por eso no se acercó al Señor Cristo hasta que sintió hambre. Por el contrario, la alegría deberá precaverse del basilisco, porque es el principal acceso por el que suele introducir los rayos venenosos de sus ojos; y la vanagloria no es nociva sino por la vanidad de la alegría.

 

Capítulo 10

 

§ 1

 

    Illud quoque considera, an forte virtutes quattuor, quattuor his periculis opponere valeamus. Leo rugiet: quis non timebit? Si quis ille fuerit, fortis erit. Sed, frustrato leone, draco absconditur in arena, ut virulentis flatibus attrahat animam, insufflans ei quodammodo concupiscentiam terrenorum. Quis, putas, illius praetervitabit insidias? Nemo utique, nisi prudens. At forte, dum ad ista descendere caves, urget quis molestia, et ecce protinus aspis adest: nam opportunum sibi tempus invenisse videtur. Quis non exasperabitur ab aspide ista? Nempe vir temperans et modestus, qui sciat abundare et penuriam pati.

 

    Piensa también si no podremos contrarrestar con cuatro virtudes estos cuatro peligros. Ruge el león; ¿quién no temerá? El que lo consiga, lo hará por su fortaleza. Pero, superado el león, se esconde en la arena el dragón para atraerlo a su corrompido soplo, infundiéndole la concupiscencia terrena. :Quién crees que eludirá sus asechanzas? Solamente la prudencia. Pero quizá, mientras te abstienes de condescender con las cosas, te cerca una tribulación y te sorprende el áspid, porque  cree  que ha  encontrado  el  momento  más  oportuno. ¿Quién evitará la exasperación del áspid? La templanza y la sobriedad, expertas en abundancias y penurias.

 

§ 2

 

     Puto ex hac occasione fascinare te volet male blandiens oculus nequam. Quis avertet faciem suam? Profecto iustus, qui non modo non ipse sibi accipere gloriam quae Dei est, sed ne ab alio quidem recipere velit oblatam, si tamen ille sit iustus, qui iuste quod iustum est exsequatur, qui iustitiam suam non faciat coram hominibus, qui denique, etsi iustus fuerit, caput non levet. Haec enim virtus specialiter in humilitate consistit, haec intentionem purgat, haec quoque meritum omne eo veracius et efficacius obtinet, quo minus arrogat sibi.

 

   Pienso que en esta ocasión pretenderá fascinarte lisonjeándote con su mirada perversa. ¿Quién podrá desviar su vista? La justicia, que se resiste a apropiarse la gloria que pertenece a Dios, y la rehúsa también si otros se la ofrecen. Cuando realmente el hombre es justo y pone por obra en justicia lo que es justo, no hace sus obras de piedad delante de la gente y, en fin aun siendo justo, nunca se enorgullece. Esta verdad, en definitiva, es la humildad que purifica la intención y consigue todo mérito más auténtica y eficazmente cuanto menos lo atribuye a sí mismo.