IN ASCENSIONE DOMINI

 

De la Ascensión del Señor

 

San Bernardo

 

 

 

SERMO  PRIMUS

De evangelica lectione

 

Capítulo 1 

 

§ 1  Recumbentibus  undecim  discipulis, apparuit illis Iesus (Mc 16, 14). Apparuit vere benignitas et humanitas Salvatoris (Tit 3, 4). Multam enim Fiduciam praestat,quod libentius adsit orationi incumbentibus, quando nec recumbentibus quidem dedignatur adesse. Apparuit, inquam, benignitas eius, qui cognovit figmentum nostrum (Sal 102, 14), nec dedignatur necessitates nostras, sed  miseratur, si tamen curam carnis non in desiderio facimus (Rom 13, 14) sed in necessitate. Quod considerans idem Apostolus: Sive  manducamus, inquit, sive aliquid aliud facimus, omnia in gloriam  Domini faciamus (1 Cor 10, 31). Potest tamen, quod recumbentibus  apparuit, ad id quoque referri, quod alibi, calumniantibus Iudaeis  adversus discipulos non ieiunantes: Non possunt, inquit,  filii sponsi lugere, quamdiu cum eis est sponsus (Mt 9, 15).      

 

       Se apareció Jesús a los once discípulos cuando estaban a la mesa. Se hizo visible la bondad de Dios y su amor a los hombres. Si se digna compartir con los que están a la mesa, con mucho más gozo se unirá a los que hacen oración. Se ha hecho palpable su bondad, porque conoce nuestro barro y no se asusta de nuestras miserias, sino que se compadece; con tal que no cedamos a los apetitos del cuerpo, sino sólo a sus necesidades. Nos lo recuerda el Apóstol: Hagamos lo que hagamos, comer, beber, o lo que sea, hagámoslo todo para honra de Dios. Este detalle de aparecerse cuando estaban a la mesa nos hace pensar en aquel otro pasaje en que los judíos echaban en cara a los discípulos no ayunar; y Jesús respondió: Los amigos del novio no pueden estar de luto mientras dura la boda.

 

§ 2  Sequitur: Et  exprobravit incredulitatem illorum et duritiam cordis,quia his qui viderant eum resurrexisse, non crediderunt (Mc 16, 14). Audis Christum discipulos increpantem, immo, quod durius sonat, etiam  exprobrantem, nec quandocumque, sed ea hora, qua  eis, corporalem praesentiam subtracturus,videri poterat magis  ab increpatione parcere debuisse. Noli ergo indignari de cetero, si te quoque aliquando Christi vicarius increpaverit. Id enim exhibet, quod, ascensurus ab eis in caelum, suis Christus  legitur exhibuisse discipulis. Sed quid est, fratres, quod dicit: His qui viderant eum resurrexisse, non crediderunt Aut qui  fuere, quorum beati oculi (Mt 13, 16) gloriosum resurrectionis Dominicae meruerunt videre rniraculum? Neque enim resurgentem illum quisquam  legitur aut creditur vidisse mortalium. Restat ergo de angelis accipiendum, quibus utique resurrectionis testimonium (Act 4, 33) perhibentibus, Apostolorum pusillanimitas haesitavit.     

 

       El texto sigue diciendo : Les echó en cara su incredulidad y su terquedad en no creer a los que lo habían visto resucitado. Cristo reprende a los discípulos, y les echa en cara su incredulidad. Y no lo hace en cualquier momento, sino poco antes de alejarse de ellos, el menos propicio para amonestar. No te molestes si el representante de Cristo te corrige de algo. Hace lo mismo que hizo Cristo con sus discípulos antes de subir al cielo. Pero, ¿por qué se dice por no creer a los que lo habían visto resucitado? ¿Quiénes fueron los privilegiados que merecieron ver con sus propios ojos el grandioso prodigio de la resurrección del Señor? .De entre los humanos ninguno tuvo esta gracia. Pensemos, pues, en los ángeles; éstos anunciaban la resurrección, y los pusilánimes apóstoles se resistían a creer.

 

Capítulo 2

 

§ 1  Iam vero ut faciat quod scriptum est: Bonitatem et disciplinam et scientiam doce me (Sal 118, 66), visitationis gratiam, exprobrationis censuram, praedicationis quoque doctrina sequatur, et dicat: Qui crediderit et baptizatus fuerit, salvus erit (Mc 16, 16). Sed quid ad haec dicemus, fratres? Magna nimis videtur saecularibus hominibus in hoc verbo data fiducia, vereorque ne dare eam incipiant in occasionem carnis (Gál 5, 13), blandientes sibi plus quam oporteat sine operibus de baptismo et credulitate. Verumtamen consideremus quod sequitur: Signa autem eos qui crediderint, haec sequentur (Mc 16, 17).      

 

       Mas si la Escritura dice: enséñame la bondad, la disciplina y la sabiduría, a la gracia de la visita, y al reproche de la reprensión debe acompañar la doctrina de la predicación. De ese modo el que crea y se bautice se salvará. ¿Qué os parece hermanos? Yo creo que estas palabras pueden inspirar demasiada confianza a la gente del mundo; y temo que esa libertad dé* ocasión a la carne, fiándonos sin discreción del bautismo y de la fe, y olvidando las obras. Por eso dice a renglón seguido: A los que crean, les acompañarán estas señales.

 

§ 2  Nec minor fortasse videbitur ipsis  quoque religiosis ex hoc verbo provenire desperatio, quam ex verbo priore vanae spei data saecularibus occasio videretur. Quis enim ea, quae in praesenti loco scripta sunt, signa videtur habere credulitatis, sine qua nemo poterit salvari, quoniam qui non crediderit, condemnabitur (Mc 16, 16), et: Sine fide impossibile est placere Deo? (Heb 11, 6). Quis, inquam, daemonia eicit, linguis loquitur, serpentes tollit? (Mc 16, 17-18). Quid ergo? Si nemo haec habe, aut perpauci nostris videntur habere temporibus, aut nem salvabitur, aut hi soli qui his muneribus gloriantur, quae non tam meri a sunt quam  indicia meritorum, adeo ut multi dicentes: Nonne  in nomine tuo daemonia eiecimus et in tuo nomine virtutes multas fecimus? (Mt 7, 22), audire habeant in iudici : Nescio vos; discedite a me, operarii iniquitatis (Lc 13, 27). Ubi est, quod ait Apostolus, cum de iusto iudice (2 Tim 4, 8) loqueretur: Qui reddet unicuique iuxta  opera sua (Rom 2, 6), si, quod a sit, quaerenda sunt in iudicio signa  quam merita?     

 

       Estas palabras suelen inspirar tanto temor, incluso a las personas más religiosas, como las anteriores fomentaban una vana esperanza en los mundanos. ¿Quién puede presumir de poseer esas señales que indica el texto sagrado, y sin las cuales nadie se salvará? Porque el que se niegue a creer, se condenará. Y sin fe es imposible agradar a Dios. ¿Quién expulsa demonios, habla lenguas nuevas y coge serpientes? Si en nuestros días nadie o muy pocos tienen estos dones, ¿significa eso que nadie se salvará, o solamente aquellos que tienen, esa facultad, la cual no es santidad, sino signo de santidad? ¿Y por qué a los que dicen: hemos echado denionios y hemos realizado muchos milagros en tu nombre, se les dirá en el día del juicio: Nunca os he conocído. Lejos de mí los que practicáis la maldad? ¿Cómo dice el Apóstól, hablando del juez justo, que pagará a cada uno según sus obras, si allí se buscan más los prodigios que los méritos?
 

Capítulo 3 

 

§ 1  Sunt tamen et ipsa merita signa quaedam, certiora utique et salubriora. Nec difficile arbitror nosse, quemadmodum intelligi signa praesentia possunt, ut sint indubitata signa credulitatis, ac per hoc et salutis. Primum enim opus fidei (2 Tes 1, 11; Gál 5, 6) per dilectionem operantis, cordis compunctio est, in qua sine dubio eiciuntur daemonia, cum eradicantur e corde peccata. Exinde qui in Christum credunt, linguis loquuntur novis, cum iam recedunt vetera de ore eorum (1 Re 2, 3), nec de cetero vetusta protoparentum lingua loquuntur, declinantium in verba malitiae ad excusandas excusationes in peccatis (Sal 140, 4). Ubi vero compunctione cordis et oris confessione (Rom 10, 10) priora sunt deleta peccata (Act 3, 19), ne recidivam patiantur, et sint posteriora peiora prioribus (2 Pe 2, 20; Mt 12, 45), serpentes tollant necesse est, id est venenatas suggestiones exstinguant.

 

       Los méritos también son milagros, y muy seguros y provechosos por cierto. Y no es difícil discernir cuándo estos signos son testimonios de la fe y de la salvación. La primer obra de la fe que opera por el amor es la compunción del corazón: arranca el pecado y expulsa el demonio. Los que creen en Cristo hablan lenguas nuevas, parque olvidan lo antiguo y el lenguaje de sus ante asados,   no rebuscan las palabras como tapujo de sus pecados. Mas los pecados perdonados por la compunción del corazón y la confesión oral, pueden brotar de nuevo y hacer que el final sea peor que el principio. Por eso es preciso que cojan serpientes, esto es, ahoguen las sugestiones venenosas.

 

§ 2  Quid tamen agendum, si qua forte radix pullulat, quae tam velociter nequeat exstirpari, sed stimulat animum concupiscentia carnis? (1 Jn 2, 16). Profecto se quid mortiferum biberint, non eis nocebit (Mc 16, 18), quoniam, iuxta Salvatoris exemplum, cum gustaverint, nolent bibere (Mt 27, 34), id est cum senserint, nolent consentire. Sic enim non eis nocebit, -quia nulla damnatio est  is  qui sunt in Christo Iesu- (Rom 8, 1), concupiscentiae sensus absque consensu. Quid tamen? Molesta certe et periculosa est sic corruptae et infirmae affectionis lucta; sed qui crediderint super aegros manus imponent, et bene habebunt (Mc 16, 18), id est aegras affectiones operibus bonis (Mt 26, 10) operient, et hoc remedio curabuntur.

 

      ¿Y si brota una raíz que somos incapaces de cortar rápidamente y nos excita al placer? En ese caso, si beben algún veneno, no les hará daño, porque, a ejemplo del Salvador, lo probarán pero no lo tomarán. Sentirán, mas no consentirán. Sentir la concupiscencia, y no consentirla, no hace daño, porque no pesa condena alguna sobre los que están unidos a Jesús. No hay duda que estas inclinaciones tan débiles y corrompidas nos provocan una lucha molesta y peligrosa. Pero los que creen aplicarán las manos a los enfermos y quedarán sanos, esto es, ahogarán con buenas obras los malos deseos, y sanarán.

 

SERMO  SECUNDUS   

Quomodo ascendit super omnes caelos, ut adimpleret omnia

 

Capítulo 1*

 

§ 1  Sollemnitas ista, carissimi, gloriosa est et, ut ita dicam gaudiosa, in qua et singularis Christo gloria, et nobis specialis  laetitia exhibetur. Consummatio enim et adimpletio est reliquarum sollemnitatum, et felix clausula totius itinerarii Filii Dei. Qui enim descendit, ipse est et qui ascendit hodierna die  super omnes caelos,  ut adimpleret omnia. Iam enim cum  se  dominum universorum, quae sunt in terra et in mari et in inferno, probasset, non restabat, nisi ut aeris et caelorum se esse dominum argumentis similibus, vel certe potioribus, approbaret.  Terra enim cognovit Dominum, quia ad vocem  virtutis   eius, cum clamasset  magna voce: Lazare,  veni foras,  mortuum reddidit. Cognovit mare, quia solidum se praebuit  sub  pedibus eius, ita ut Apostoli putarent eum phantasma  esse. Cognovit infernus, cum us i se portas aereas et vectes ferreos confregit, ubi et ligavit illum insatiabilem himicidam, qui voca ur diabolus et Satanas.     

 

       Hermanos, esta solemnidad es gloriosa y gozosa. A Cristo le confiere una gloria extraordinaria, y a nosotros una peculiar alegría. Es la cumbre y plenitud de las demás solemnidades, el broche de oro del largo peregrinar del Hijo de Dios. El mismo que bajó es el que sube hoy por encima de los cielos, para llenar el universo. Ya había demostrado ser el dueño de todo el mundo: tierra, mar e infierno; ahora quiere manifestarse Señor del aire y del cielo, con pruebas semejantes o mayores. La tierra reconoció al Señor cuando éste gritó con voz potente: Lázaro, sal fuera, y devolvió al muerto. Lo reconoció el mar, cuando se cuajó bajo sus pies, y los apóstoles lo tomaron por un fantasma. Lo reconoció el infierno, cuando destrozó sus puertas de bronce y sus cerrojos de hierro, y encadenó a aquel insaciable homicida llamado diablo y Satanás.

 

§ 2  Profecto qui mortuos suscitavit, leprosos mundavit, caecos illuminavit, claudos  firmavit et omnes exsufflavit infirmitates, dominus omnium fuit, et eadem manu qua fecerat, quae defecerant reficiebat. Sic et qui  in  ore piscis eum  ipso  pisce staterem inveniri  praedixit , patet procul dubio, quia maris et omnium, quae in  mari moventur, dominus fuit Qui vero traduxit aereas potestates et affixit eas cruci suae, claret quia super infernales officinas potestatem accepit. Hic est enim qui pertransiit benefaciendo et sanando omnes oppressos a diabolo, qui stetit in loco campestri ut doceret turbas ante praesidem ut alapas  sustineret, toto tempore quo in terris visus est et eum hominibus conversatus, in laboribus multis " stans et operans salutem in medio terrae.

 

Capítulo 2 

 

§ 1  Ad claudendam igitur tunicam tuam inconsutilem Domine Iesu, ad perficiendam fidei nostrae integritatem, restat ut , videntibus Discipulis per medium aeris, sicut aeris dominus ascendas super omnes caelos. Ex tunc probabitur quia  Dominus  universorum  tu  es,  quia omnia in  omnibus adimplesti, et iam tibi  profecto debebitur, ut in nomine tuo  omne genu flectatur, caelestium, terrestrium, et infernorum, et  omnis lingua confiteatur quia tu es in gloria et in dextera  Patris. In hac dextera sunt  delectationes usque in finem; et  ideo monet Apostolus, ut quaeramus quae sursum sunt, ubi Christus est in dextera Dei sedens, quia illic profecto thesaurus noster ese Iesus Christus, in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi, in quo habitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter.

 

      El remate de tu túnica sin costura, Señor Jesús, y la plenitud de nuestra fe, pide ahora que te eleves por los aires a a vista de los discípulos, como dueño y Señor del firmamento. De este modo quedará patente que eres el Señor del mundo, porque llenas totalmente el universo. Y merecerás con pleno derecho que ante ti se doble toda rodilla en el cielo, en la tierra, en el abismo, y toda boca proclame que tú estás en la gloria y a la diestra de Dios Padre. En esta derecha está la alegría perpetua. Por eso nos apremia el Apóstol a buscar lo de arriba, donde está Cristo sentado a la derecha del Padre. El es toda nuestra riqueza: en El se esconden todos los tesoros del saber del  conocer; en él habita realmente la plenitud total de la divinidad.

 

Capítulo 3 

 

§ 1  Quid tamen putatis, fratres, quantus et dolor et timor  irruperit apostolica pectora, cum eum viderunt a se tolli et attolli in aera, non scalis, non funibus sublevatum, etsi angelico  comitatum obsequi , non tamen fultum auxilio, sed gradientem in multitudine fortitudinis suae? Impletum est quod eis dixerat: Quo ego vado, vos non potestis  venire. Quocumque enim terrarum iisset, eum indivisibiliter sequerentur; mare, sicut Petrus aliquando fecit, cum eo etiam submergendi intrarent; sed hac sequi non poterant, quia corpus quod corrumpitur a gravat animam, et deprimit terrena inhabitatio sensum multa cogitantem.

 

      Considerad también, hermanos, la pena y angustia que embargó a los apóstoles al verle arrancarse de su lado y elevarse al cielo. No usa escaleras ni cuerdas, le acompaña una multitud de ángeles sin necesidad de ayudarle: avanza él solo y lleno de fuerza. Aquí tenernos convertido en realidad lo que había predicho: vosotros no sois capaces de venir al lugar donde voy a estar yo. Si hubiera marchado al último rincón de la tierra, allí le hubieran seguido. Si al mar, allí se hubieran sumergido, como ya lo hiciera Pedro. Mas aquí no pueden seguirle porque el cuerpo mortal es lastre del alma, y la tienda  terrestre abruma la mente pensativa.

 

§ 2  Dolor ergo nimius erat, quia videbant illum, propter quem omnia reliquerant, a suis sensibus et aspectibus tolli, ut non possent, ablato a se sponso,  sponsi filii non lugere; timor, quia orphani relinquebantur in medio Iudaeorum, nondum confirmati virtute ex alto. Benedicens ergo eis ferebatur in caelum, forte concussis illus singularis misericordiae visceribus, cum miseros suos et pauperem suam scholam relinqueret, nisi quod veniet,at parare eis locum, et quia expediebat ut praesentiam eis subtraheret corporalem.

 

       ¡Qué pena tan terrible ver cómo se aleja y desaparece aquel por quien todo lo han dejado! Privados del novio, los amigos del novio lloran desconsolados. Y qué angustia la suya, al verse desamparados frente a los judíos, y sin recibir todavía la fuerza de lo alto. Al separarse de ellos los bendice, estremecido tal vez en su entrañable ternura, por dejar menesterosos a los suyos y a su pobre comunidad. Pero va a prepararles un sitio, y les conviene estar privados de su presencia humana.

 

§ 3  Quam felix, quam digna ista processio, ad quam ne ipsi adhuc Apostoli  digni fuerunt admitti, cum, et animarum sanctarum, et caelestium virtutum triumphali pompa deductus ad Patrem, sedet a dextris Dei! Nunc vere adimplevit omnia, quia natus est inter homines, cum hominibus conversatus est, ab hominibus et pro hominibus passus et mortuus est, resurrexit, ascendi, sedet ad dexteram Dei. Agnosco tunicam desuper contextam per totum, quam superna illa mansio claudit, ubi adimpletus est, et adimplevit omnia Dominus Iesus Christus.

 

      ¡Qué procesión tan dichosa y sublime! Ni los mismos apóstoles pudieron participar en ella. Escoltado por las almas santas y entre el regocijo de los coros celestiales, llega hasta el Padre y se sienta a la derecha de Dios. Ahora sí que ha empapado al mundo entero: nació como un hombre cualquiera, convivió con los hombres, sufrió y murió por culpa y en favor de ellos, resucitó, ascendió y está sentado a la derecha de Dios. Esta es la túnica tejida de una pieza de arriba abajo, rematada en las moradas celestes, donde Cristo alcanza su plenitud y es la plenitud de todo.

 

Capítulo 4 

 

§ 1  Verumtamen quid mihi et sollemnitati us istis? Quis  me consolabitur, Domine Iesu, quia te non vidi cruce suspensum, plagis  lividum, pallidum morte, quia non sum crucifixo compassus, obsecutus mortuo, ut saltem lacrimis meis loca illa  vulnerum delinirem? Quomodo me dereliquisti insalutatum, cum, formosus in stola tua; Rex gloriae, in alta caelorum te recepisti? Prorsus renuisset consolari anima mea, nisi me angeli  n voce exsultationis praevenissent, qui et dixerunt: Viri Galilaei, quid statis aspicientes in caelum. Hic Iesus qui assumptus est a vobis in caelum, sic veniet quemadmodum vidistis eum euntem in caelum.

 

      Pero ¿qué tengo que ver yo con estas fiestas? Señor Jesús, ¿qué consuelo puedo tener si no te vi colgado de la cruz, ni cubierto de heridas, ni en la palidez de la muerte? ¿Si no puedo calmar sus heridas con mis lágrimas, porque no he sufrido con el crucificado, ni le he atendido después de morir? ¿Por qué no me saludaste cuando entraste en el cielo vestido de gala y como rey glorioso? El único consuelo que tengo son estas gozosas palabras de los ángeles: Galileos, ¿qué hacéis ahí plantados mirando al cielo? El mismo jesús que se han llevado de aquí al cielo volverá como lo habéis visto marcharse.

 

§ 2  Sic, inquiunt, veniet. Ergone veniet quaerere nos in illa tam singulari quam universali processione, cum, praecedentibus omnibus angelis, subsequentibus hominibus universis, descendet iudicare vivos et mortuos? Procul dubio veniet e; sed quomodo ascendit, non quomodo ante descendit. Humilis enim prius venit animas salvare; sublimis autem veniet cadaver istud resuscitare et configurare corpori claritatis suae, ut infirmiori huic vasculo abundantiorem impendere videatur honorem. Tunc enim videbitur cum potestate magna et maiestate, qui prius in infirmitate carnis latuerat. Intuebor et ego eum, sed non modo  videbo eum, sed non prope, ita ut haec secunda glorificatio priori glorificationi propter excellentem gloriam manifeste praeluceat.

 

       Volverá, dicen ellos, ¿volverá a por nosotros, en aquella procesión grandiosa y universal, cuando venga a juzgar a vivos y muertos, con los ángeles como mensajeros y el séquito de los hombres? Sí, vendrá. Vendrá tal y como ascendió, no como bajó. Se hizo humilde para salvarnos, y aparecerá sublime cuando resucite este cadáver y reproduzca en nuestro cuerpo el resplandor del suyo, dando a esta pobre criatura suya una grandeza incalculable. El que antes aparecía como un hombre cualquiera, vendrá con gran poder y majestad. Yo también lo contemplaré, pero no ahora; lo veré, pero no inmediatamente. Esa otra glorificación deslumbrará a la primera por su gloria incomparable.

 

Capítulo 5 

 

§ 1  Interim ipse assumptus est ad dexteram Patris, et assistit nunc vultui Dei pro nobis. Sedet autem a  dexteram, habens in dextera misericordiam, in sinistra iudicium: et misericordiam multam nimis, et iudicium multum nimis, in dextera   aquam, in sinistra ignem immobiliter tenens. Et quidem corroboravit misericordiam suam super timentes se secundum altitudinem caeli a terra, ut maiores cumulos miserationum Domini sentiant, quam sit spatii inter caelum et terram.

 

       Entre tanto ha sufrido a la derecha del Padre, y nos recuerda siempre ante Dios. Está a la derecha, porque tiene en su diestra la misericordia la justicia en la izquierda. Su misericordia es infinita, y también su justicia. De la derecha mana agua, y de la izquierda brota fuego. Como se levanta el cielo sobre la tierra así se levanta su bondad sobre sus fieles: la misericordia del Señor supera en inmensidad a todas las distancias del cielo y de la tierra.

 

§ 2  Propositum namque Dei  super illos manet immobile, et misericordia ab aeterno et usque in aeternum super timentes eum: ab aeterno per praedestinationem, in aeternum per glorificationem. Similiter et in reprobis terribilis est super filios hominum, et  utrimque stat fixa sententia aeternitatis, et in his qui salvi fiunt, et in his qui pereunt. Quis scit si omnium vestrum quos hic video, nomina scripta sunt in caelis et in libro praedestinationis annotata? Vocationis enim et iustificationis vestrae aliqua signa mihi videor intueri in conversatione huius humilitatis. Quanto putas gaudio replerentur omnia ossa mea, si id scire contingeret? Sed nescit homo utrum sit dignus amore an odio.

 

       El propósito de Dios sobre ellos es inmutable, y la misericordia con los suyos es eterna: eterna por la predestinación, y eterna por la glorificación. Pero también es terrible con los hombres malditos. La sentencia es irrevocable para todos: para los elegidos y para los condenados. ¿Quién me puede asegurar que todos los aquí presentes están inscritos en el cielo y en el libro de la vida? La humildad de vuestra vida es para mí un indicio muy claro de que estáis elegidos y justificados. Todo mi interior exultaría de gozo si lo supiera con certeza. Pero nadie sabe si Dios le ama o le odia.

 

Capítulo 6 

 

§ 1  Propterea, dilectissimi, perseverate in disciplina quam suscepistis, ut per humilitatem ad sublimitatem ascendatis quia haec via, et non alia praeter ipsam. Qui aliter vadit, cadit  potius, quam ascendit, quia a sola est humilitas quae exaltat, sola quae ducit ad vitam. Christus enim cum per naturam divini- tatis non haberet quo cresceret vel ascenderet, quia ultra Deum nihil est, per descensum quomodo cresceret invenit, veniens incarnari, pati, mori, ne moreremur in aeternum: propter quod Deus exaltavit illum, quia resurrexit, ascendit, sedit a dextris Dei.

 

      Por eso, hermanos, perseverad en la disciplina que abrazasteis y subid por la pequeñez a la grandeza: es el único camino. Quien elige otro desciende, no asciende, porque únicamente la humildad encumbra y sólo ella nos lleva a la vida. Cristo, por su naturaleza divina, no podía crecer ni ensalzarse, porque nada hay más alto que Dios. Pero vio que la humildad es el medio de elevarse, y vino a encarnarse, padecer y morir, para que nosotros no cayêramos en la muerte eterna; por eso Dios o glorificó, lo resucitó, lo ensalzó y lo sentó a su derecha.

 

§ 2  Vade, et tu fac sim iter. Neque enim ascendere potes, nisi descenderis, quia, ut aeterna lege fixum est, omnis qui se exaltat humiliabitur, et qui se humiliat exaltabitur.  O perversitas! o abusio filiorum Adam, quia cum ascendere difficillimum sit, descendere autem facillimum, ipsi et leviter ascendunt, et descendunt difficilius, parati ad honores et ad celsitudines graduum ecclesiasticorum, ipsis etiam angelicis humeris formidandos! Ad sequendum autem te, Domine Iesu, vix inveniuntur, qui vel trahi patiantur, qui velint duci per viam mandatorum tuorum.      

 

Anda, haz tú lo mismo. Si quieres ascender, desciende; abraza esa ley irrevocable: a todo el que se encumbra lo abajarán, y al que se abaja lo encumbrarán. ¡Qué maldad y necedad la de los hombres! Con lo difícil que es ascender y lo fácil que es descender, prefieren subir antes que bajar. Siempre están dispuestos para recibir los honores y grandezas eclesiásticas, que hacen temblar a los mismos ángeles. ¡Qué pocos son los que te siguen, Señor Jesús, los que se dejan atraer por ti, los que se dejan guiar por la senda de tus mandatos!     

 

§ 3  Alii enim trahuntur, qui possunt dicere: Trabe me post te.   Alii ducuntur, qui dicunt: Introduxit me Rex in cellaria sua. Alii rapiuntur, sicut Apostolus raptus est ad tertium caelum . Et primi quidem felices, qui in patientia sua possident animas suas; secundi feliciores, quia ex voluntate sua confitentur ei; tertii felicissimi, qui in profundissima Dei misericordia, quasi quodammodo sepulta iam arbitrii potestate, in divitias gloriae in spiritu ardoris  rapiuntur, nescientes sive in corpore, sive extra corpus, hoc solum scientes, quod rapti sint.

 

      Algunos se dejan seducir y exclaman: llévame contigo. Otros se dejan guiar y dicen: condúceme a tu alcoba, rey mío. Otros son arrebatados como lo fue el Apóstol al tercer cielo. Los primeros son felices, porque a base de paciencia consiguen la vida. Los segundos son más felices, porque le alaban espontáneamente. Y los últimos son totalmente felices: han sepultado ya su voluntad en la insondable misericordia de Dios y están transportados por el soplo ardiente a los tesoros de la gloria. No saben si con el cuerpo o sin él; pero lo cierto es que han sido arrebatados.

 

§ 4  Beatus qui ubique te ducem habet, Domine Iesu, non illum refugam spiritum, qui statim ascendere voluit, et tota divinitatis dextera percussus est. Nos autem, populus tuus et oves pascuae tuae, sequamur te, per te, ad te, quia tu es via, veritas, et vita: via in exemplo, veritas in  promisso, in praemio vita. Verba enim vitae aeternae habes, et cognoscimus nos et credimus, quia tu es Christus filius Dei vivi, qui es super omnia Deus benedictus in saecula.

 

     ¡Dichoso quien te sigue siempre a ti, Señor Jesús, y no a ese espíritu fugitivo que quiso subir y sintió sobre sí el peso infinito de la mano divina! Nosotros, pueblo tuyo y ovejas de tu rebaño, queremos seguirte a ti, con tu ayuda,  ara llegar hasta ti. Porque tú eres el camino, la verdad y la vida. Camino con el ejemplo, verdad en las promesas y vida en el premio. Tienes palabras de vida eterna, y nosotros sabemos y creemos que eres el Cristo, el Hijo de Dios vivo, Dios bendito por siempre.

 

SERMO  TERTIUS  

De intellectu et affectu

 

 

Capítulo 1 

 

§ 1  Hodie caelorum Dominus caelorum alta caelesti  tentia penetravit, et infirma carnis tamquam nubila quaedam excutiens, induit stolam gloriae. Elevatus est Sol in ortu suo, incaluit et invaluit; dilatavit et rnultiplicavit radios super terram, nec est qui se abscondat a calore eius. Rediit ad regionem sapientiae Sapientia Dei, ubi omnes bonum et intelligunt et requirunt, intellectu perspicacissimi, affectu paratissimi ad audiendam vocem sermonum eius.

 

      El Señor de los cielos invade hoy con su divina energía todo el universo. Ha disipado la niebla de su fragilidad humana, y la inunda de esplendor. El Sol está en su cenit, abrasa e impera. Su fuego cae a borbotones sobre la tierra: nada se libra de su calor. La Sabiduría de Dios ha retornado al país de la sabiduría; allí todos comprenden y buscan el bien. Tienen una inteligencia finísima y un afectó rapidísimo para acoger su palabra.

 

§ 2  Nos autem in regione ista sumus, ubi plurimum est malitiae, sapientiae parum, quia corpus quod corrumpitur aggravat animam, et deprimit terrena inhabitatio sensum multa cogitantem. Per sensum hic ego arbitror intellectum designari, qui tune vere deprimi ur, cum multa  cogitat, cum non colligit se circa illam unam et unicam meditationem, quae concipitur de civitate illa, cuius participatio eius in idipsum. Huiusmodi intellectum oportet deprimi et distrahi per multa, multis et multiplicibus modis. Animam vero hic existimo dici affectiones, quae corrupto corpore diversis passionibus afficiuntur, quae mitigari  numquam possunt, ne dicam  sanari, donec voluntas unum quaerat et  tendat ad unum.

 

      Nosotros, en cambio, vivimos en este otro país saturado de maldad y pobre de sabiduría: el cuerpo mortal es lastre del alma, y la tienda terrestre abruma mente pensativa. La mente o entendimiento se abruma cuando piensa en muchas cosas, y no se concentra en la sola y única contemplación de aquella ciudad tan bien trazada. Es normal que la mente se abata y se distraiga con tantas cosas y tantos rodeos. El alma son los afectos, excitados por las pasiones que anidan en el cuerpo mortal; éstos no pueden moderarse ni desaparecer hasta que la voluntad busque y tienda a la unidad.

 

Capítulo 2 

 

§ 1  Duo ergo sunt quae in nobis purganda sunt, intellectus et affectus: intellectus, ut noverit; affectus, ut velit. Felices, et vere felices illi duo viri, Elias et Enoch, quibus omnes materiae et occasiones ablatae sunt, quae eorum intellectum impediant vel affectum, quia, soli De viventes, nec noverunt nisi Deum, nec cupiunt nisi  Deum. Denique et de Enoch legitur, quia raptus est, ne malitia mutaret intellectum eius aut ne fictio deciperet animam illius. 

 

     Debemos, pues, purificar el entendimiento y el afecto: el primero para conocer y el otro para amar. Dichosos una y mi veces Elías y Enoc, que se vieron liberados de todas las ocasiones y obstáculos para que su entendimiento y su afecto vivieran sólo para Dios, conociendo y amando solamente a él. De Enoc se dice que fue arrebatado para que la malicia no pervirtiera su entendimiento, ni la perfidia seduJera su alma.

 

§ 2  Intellectus noster turbatus erat, nedicam caecatus; affectus inquinatus erat, et multum inquinatus; sed Christus intellectum illuminat, Spiritus Sanctus affectum purgat. Venit enim Filius Dei, et tot et tanta mirabilia in mundo operatus est, ut non immerito intellectum nostrum ab omni us mundanis rebus evocaverit, ut semper cogitemus, et numquam cogitare sufficiamus; quia mira il a fecit. Vere latissimos nobis ad spatiandum intelligentiae campos dereliquit, et torrens cogitationum istarum profundissimus est, qui,  iuxta Prophetam, non possit transvadari. Quis enim cogitare sufficiat, qualiter rerum Dominus praevenerit nos, venerit ad nos subvenerit nobis, et singularis illa maiestas voluerit mori ut viveremus, servire ut regnaremus, exsulare ut repatriaremur, et usque ad servilissima opera inclinari, ut constitueret nos super omnia  o erat sua?     

 

       Nosotros tenemos el entendimiento turbio, por no decir ciego; y el afecto muy sucio y manchado. Pero Cristo da luz al entendimiento, el Espíritu Santo purifica el afecto. Vino el Hijo de Dios e hizo tales maravillas en el mundo que arrancó nuestro entendimiento de todo lo mundano, para que meditemos y nunca cesemos de ponderar sus maravillas. Nos dejó unos horizontes infinitos para solaz de la inteligencia, y un río tan caudaloso de ideas que es imposible vadearlo. ¿Hay alguien capaz de comprender cómo nos predestinó el Señor del universo, cómo vino hasta nosotros, cómo nos salvó? ¿Por qué quiso morir la majestad suprema para darnos la vida, servir él para reinar nosotros, vivir desterrado para llevamos a la patria, y rebajarse hasta lo más vil y ordinario para ensalzarnos por encima de todo?.

 

Capítulo 3 

 

§ 1  Talem se obtulit Apostolis Apostolorum Dominus, a iam non invisibilia Dei per ea quae facta sunt intellecta conspicerent, sed ipse facie ad faciem videretur qui omnia fecit. Et quia discipuli carnales erant, et Deus spiritus est, nec bene convenit spiritui et carni, umbra corporis sui temperavit se eis, ut obiectu vivificae carnis viderent Verbum in carne solem in nube, lumen in testa, cereum in laterna. Spiritus enim oris nostri Christus Dominus, cui diximus: In umbra tua vivimus inter gentes. In umbra, inquit, inter gentes, non inter angelos, ubi purissimum lumen purissimis oculis intuebimur.

 

      El Señor de los Apóstoles se presentó de tal modo a los Apóstoles que ya no necesitan valerse de las criaturas para conocer al Dios invisible, sino que él mismo, el Creador de todo se deja ver cara a cara. Y como ellos eran carnales y Dios es espíritu, era imposible conseguir la armonía entre el espíritu y la carne. Por eso se adaptó a ellos con la sombra de su cuerpo, y así, a través de un cuerpo radiante de vida, vieran al Verbo en la carne, al sol en la nube, la luz en el barro, y el cirio en el candelero: el aliento de nuestra boca es el Ungido del Señor, de quien decíamos: a su sombra viviremos entre los pueblos. Fijaos que dice: a su sombra entre los pueblos, y no entre los ángeles, donde contemplaremos la luz más nítida con ojos inmaculados.

 

§ 2  Unde et virtus Altissimi obumbravit Virgini, ne, nimio splendore praestricta, divinitatis fulgur etiam illa singularis aquila tolerare non posset. Ad hoc autem carnem eis proposuit, ut omnem cogitatum eorum ab humanis rebus ad carnem suam, quae et mirabilia dicebat, et mirabilia faciebat, adunaret, et sic de  carne transferre  ad spiritum; quia spiritus est Deus, et eos qui adorant eum, in spiritu et veritate oportet adorare. Nonne tibi videtur eis intellectum illuminasse, cum aperuit illis sensum ut intelligerent Scripturas, ostendens quia haec oportebat Christum pati, et resurgere a mortuis, et ita intrare in gloriam suam?

 

     Por eso cubrió a la Virgen con su sombra la fuerza del Altísimo: para que tan sublime resplandor no la ofuscara, y esa águila tan extraordinaria pudiera soportar los rayos de la divinidad. Les presentó la carne, para atraer a esa carne, que hacía milagros y obraba maravillas, todas sus inclinaciones hacia las cosas humanas. Y de la carne los pasó al espíritu, porque Dios es espíritu y los que lo adoran han de dar culto con espíritu y verdad. ¿No crees que iluminó su entendimiento cuando les abrió los sentidos para comprender la Escritura, explicándoles que Cristo tenía que padecer todo eso, resucitar de los muertos y entrar en su gloria?

 

Capítulo 4 

 

§ 1  Sed illi sanctissimae carni eius assuefacti, verbum de discessu eius audire non poterant, ut eos relinqueret pro quo omnia reliquissent. Quare hoc? Quia intellectus illuminatus erat, sed nondum purgatus affectus. Unde et benignus Magister  blande eos ac dulciter compellabat, dicens: Expedit vobis ut ego vadam. Si enim non abiero , Paraclitus non veniet ad vos. Sed qui haec locutus sum vobis, tristitia imple it cor vestrum . Quid est quod, Christo commorante in terris, Spiritus Sanctus ad eos venire non potest? An carnis illius consortium abhorrebat , quae de ipso et per i sum in Virgine et de Virgine matre concepta erat et nata?

 

       Pero ellos estaban tan familiarizados con esa carne santísima que no comprendían nada de su marcha, ni de que tes abandonara aquel por quien todo lo habían dejado. ¿A qué se debe esto? Su entendimiento estaba iluminado, pero su afecto no estaba purificado. Por eso les repite dulcemente el Maestro: os conviene que yo me vaya, porque si no me voy no vendrá vuestro abogado. Porque os he dicho esto la tristeza os abruma. ¿A qué se debe el que no pueda venir a ellos el Espíritu Santo, mientras Cristo vive en este mundo? ¿Desdeñara la compañía de aquella carne que él mismo hizo concebir en la Virgen y nacer de la Virgen madre?

 

§ 2  Absit; sed ut ostenderet nobis per quam ambularemus viam, formam apponeret cui imprimeremur. Et ille quidem, illis plorantibus,  elevatus in caelum, Spiritum Sanctum misit, qui affectum eorum, id est voluntatem, mundavit, immo potius alteravit, ut iam magis velint Dominum ascendisse, quia, prius detinuisse voluerant. Impletum est quod eis praedixerat: Vos autem contristabimini sed tristitia vestra vertetur in gaudium: Sic ergo eorum intelligentia per Christum illuminata est, et voluntas emundata per  Spiritum, ut sicut bonum noverint; sic et velint; quod solum perfecta religio vel religiosa perfectio est.

 

      De ninguna manera. El quería darnos un camino a recorrer, un molde que nos moldeara. Los dejó llorando y subió al cielo. Y envió el Espíritu Santo que  unificó su afecto, es decir su voluntad; y la transformó de tal modo que los que antes querían retenerle junto a sí, ahora se alegran de su marcha. Se ha hecho realidad lo que les había dicho : vosotros estaréis tristes, pero vuestra pena acabará en alegría. Tanto iluminaba Cristo su inteligencia y tanto purificaba el Espíritu su voluntad, que conocían el bien y lo amaban de corazón. Ahí está la religión perfecta y la perfección religiosa.

 

Capítulo 5 

 

§ 1  Recordor nunc Elisaei sancti, cui, cum Elias dixisset, ut in discessu vel ascensu suo postularet quod vellet, respondit: Oro ut fiat spiritus tuus duplex in me. At ille:  em  difficilem postulasti. Attamen, si videris quando tollar a te, erit quod petisti. Nonne tibi videtur Elias ascendentis Domini signare  personam, Elisaeus vero chorum apostolicum in ascensione Christi anxie suspirantem? Sicut enim Elisaeus ab Elia nullo pacto avelli poterat, sic nec Apostoli a Christi praesentia poterant separari. Vix enim tandem eis persuasit, quia sine fide impossibile esse  placere Deo.

 

       Me viene ahora a la mente aquello del profeta Eliseo, a quien Elías le había prometido dar en el momento de su partida o elevación todo lo que pidiera: déjame en herencia tu espíritu por duplicado. Elías comentó: ¡No pides nada! Si logras verme cuando me aparten de tu lado, lo tendrás. ¿No te parece que Elías en su elevación representa al Señor, y Eliseo al grupo de apóstoles que contemplan ansiosos la ascensión de Cristo? A Eliseo le era imposible separarse de Elías: y los Apóstoles tampoco querían privarse de la presencia de Cristo. Al final logró persuadirles de que sin fe es imposible agradar a Dios.

 

§ 2  Quis est ergo spiritus iste duplex qui quaeritur, nisi illuminatio intellectus et affectus purgatio? Res difficilis, quia rarus in terris est qui illum habere mereatur. Attamen, inquit, si videris quando tollar a te, r,it quod petisti. Nihil est quod propter hoc habeant perdere vel debeant alumni tui, Domine Iesu, quia, videntibus illis, es elevatus in caelum, et desiderantibus oculis te secuti sunt gradientem in multitudine fortitudinis tuae. Vel certe spiritum duplicem dicere possumus illud, quod Salvator ad Discipulos ait: Qui credit in me, opera quae ego facio, et ipse faciet, et maiora orum faciet. Nonne maiora Christo, per Christum tamen, fecit Petrus, de quo legitur quia in plateis pone antur infirmi  in lectulis, ut, veniente Petro, saltem umbra illius obumbraret quemquam illorum, et liberarentur ab infirmitatibus suis? Nusquam enim umbra sua Dominus invenitur infirmitates sanasse.

 

          Este doble espíritu que pide Eliseo no es otro que la luz del entendimiento y la purificación del afecto. Una cosa muy difícil, porque es muy raro quien lo consigue en este mundo. Pero si logras verme cuando me aparten de tu lado, lo tendrás. Tus discípulos, Señor Jesús, no quedarán defraudados, porque te vieron subir al cielo, y con los ojos rebosantes de anhelo contempiaban cómo avanzabas lleno de fuerza. El mejor espíritu duplicado es aquello que Jesús dijo a los discípulos: Quien cree en mí hara obras como las mías y aún mayores. ¿No hizo Pedro, por medio de Cristo, cosas mayores que el mismo Cristo, cuando se nos dice que sacaban tos enfermos a la calle y los ponían en camillas, para que, al pasar Pedro, por lo menos su sombra cayera sobre alguno y se curaran? Del Señor no se nos dice que curara a nadie con su sombra.

 

Capítulo 6 

 

§ 1  Non dubito ego intellectum omnium vestrum, qui hic estis, illuminatum esse; sed non affectum aeque esse purgatum, manifestis approbabo coniecturis. Omnes quod bonum est nostis, et viam per quam incedere, et quomodo in ea incedere debeatis; sed voluntas non una est. Quidam enim ad omnia viae et vitae huius exercitia non solum ambulant, sed et currunt, immo potius volant, ut eis et vigiliae breves, et cibi dulces, et panni suaves, et labores non solum tolerabiles, sed et appetibiles videantur. Alii autem non sic; sed corde arido et affectione recalcitrante, vix trahuntur ad haec, vix gehennali timore compelluntur, miseri et miserabiles, utpote socii tribulationis, sed consolationis non ita.

 

       No tengo la menor duda de que vuestro entendimiento está iluminado. Si me fijo en cambio en pruebas evidentes, vuestro afecto no está tan purificado. Conocéis el bien, el camino a seguir, y cómo debéis caminar. Pero la voluntad no es idéntica en todos. Algunos andan, corren y vuelan en todos los ejercicios de este camino y de esta vida: las vigilias se les hacen breves, las comidas sabrosas y el pan excelente, los trabajos llevaderos y agradables. Otros todo lo contrario: tienen un corazón tan árido y un afecto tan pertinaz, que nada de esto los atrae. Son tan pobres y miserables que únicamente les mueve algo el temor del infierno. Comparten todas las miserias, pero no las alegrías.

 

§ 2  Numquid abbreviata est manus Domini, ut omni us donare non possit, qui aperit manum suam et implet omne animal benedictione? Quid ergo in causa est? Illud omnino, quia non vident Christum cum tollitur ab eis, id est non cogitant quomodo eos orphanos reliquerit, quod  peregrini et advenae sunt super terram, quod tamdiu faeculenti corporis horrido carcere teneantur, et non sint cum Christo. Huiusmodi autem, si diu ita permanserint sub onere, aut opprimuntur et succumbunt, aut quodammodo in inferno sunt, ut numquam ad plenum respirent in lucem miserationum Domini; nec in libertatem spiritus, quae sola facit iugum suave et onus leve.

 

      ¿Tan pequeña es ahora la mano del Señor, que es incapaz de atender a todos? ¿No abre la mano y sacia de favores a todo viviente? ¿Qué ocurre? Sencillamente, que éstos no ven a Cristo cuando se retira de ellos. No consideran que son huérfanos y peregrinos en este mundo, que actualmente están prisioneros en la cárcel espantosa del cuerpo y lejos de Cristo. Si soportan largo tiempo este peso se agotan y sucumben, su vida es un verdadero infierno. Jamás disfrutan de la luz maravillosa del Señor, ni de la libertad espiritual, única capaz de hacer llevadero el yugo y ligera la carga.

 

Capítulo 7  

 

§ 1  Inde autem tam perniciosa tepiditas emanat, quia affectus, id est voluntas eorum nondum purgata est, nec bonum sic volunt sicut noverunt, a propria concupiscentia abstracti graviter et illecti. Amant enim in carne sua terrenas consolatiunculas, sive in verbo, sive in signo, sive in facto, sive in aliquo alio; et si haec interrumpunt aliquando, non tamen penitus rumpunt.  Inde est, quod raro affectiones suas dirigunt in Deum, et eorum compunctio non continua, sed horaria es.

 

       Esta tibieza tan nociva procede de que su afecto, es decir, su voluntad no está aún purificada. Conocen el bien pero no lo desean con la misma intensidad, así, son llevados y arrastrados pesadamente por su propia concupiscencia. Se permiten ciertas satisfacciones, sea en el hablar, en las señas, en las obras o en cualquier otra cosa. A veces renuncian a ellas, pero nunca de manera definitiva. Rara vez dirigen sus sentimientos hacia Dios, y su compunción no es constante, sino pasajera.

 

§ 2  Impleri autem visitationibus Domini anima, quae his distractionibus subiacet non potest; et quanto magis illis evacuabitur, tanto amplius istis implebitur: si multum, multum, si parum, parum. Vel certe, si magis probas, numquam istae illis misceri poterunt in aeternum, quia ubi vasa vacua non invenit oleum, stare necesse est,  nec mittunt vinum novum nisi in utres novos ut ambo conserventur. Neque enim spiritus et caro, ignis et tepiditas, in uno domicilio commorantur, praesertim cum tepiditas ipsi Domino soleat vomitum provocare.

 

      Un alma volcada en estas distracciones no puede saturarse de las visitas del Señor; y cuanto menos se dé a éstas, más le invadirán aquéllas: si mucho, mucho; y si poco, poco. Prueba y verás que éstas nunca se ven juntas con aquéllas, pues si faltan las vasijas el aceite deja de correr. El vino nuevo exige odres nuevos, para bien de ambos. El espíritu no admite a la carne, ni el calor al frío. Y la tibieza provoca a vómito al Señor.

 

Capítulo 8 

 

§ 1  Si enim Apostoli, adhuc carni Dominicae inhaerentes, quae sola sancta, quia Sancti sanctorum erat, Sancto Spiritu repleri nequiverunt, donec tolleretur ab eis, tu carni tuae, quae sordidissima est et diversarum spurcitiarum phantasiis repleta, adstrictus et conglutinatus, illum meracissimum Spiritum te posse putas suscipere, nisi carneis istis consolationibus funditus renuntiare tentaveris? Revera, cum incoeperis, tristitia implebit cor tuum; sed si perseveraveris, tristitia tua convertetur in gaudium. Tunc enim purgabitur affectus, et voluntas renovabitur, vel potius nova creabitur, ut omnia quae prius difficilia, immo impossibilia videbantur, cum multa percurrantur dulcedine et aviditate.

 

       Así, pues, los apóstoles no pudieron recibir el Espíritu Santo hasta que se vieron privados de la carne del Señor, a pesar de ser santísima y de Santo por excelencia. Y tú, que estás amarrado y hundido en una carne asquerosa y repleta de quimeras y sueños impuros, ¿cómo vas a recibir ese Espíritu purísimo, si no te decides y renuncias incondicionalmente a os consuelos humanos? Es verdad que al principio te invadirá la tristeza; pero si perseveras, esa tristeza se convertirá en gozo. El afecto se purificará y se renovará la voluntad. Mejor dicho, se creará otra nueva. Y lo que antes te resultaba difícil o imposible, lo harás con gusto y grandes deseos.

 

§ 2  Emitte, inquit, Spiritum tuum, et crea untur, et renovabis faciem terrae. Sicut  per faciem exterior homo cognoscitur, sic per voluntatem demonstratur interior. Emisso ergo Spiritu creatur et renovatur facies terrae, id est terrena voluntas fit caelestis, parata ad nutum nutu citius oboedire. Beati qui tales sunt, quia non solum malum non sentiunt, sed in mira quadam cordis dilatatione commorantur. De illis enim quos supra commemoravimus, terribiliter ait Deus: Non permane it spiritus meus in  Hominibus istis, quia caro sunt s, id est carnales; et quidquid in eis spiritus fuerat, in carnem evanuit.

 

      Envía, Señor, tu Espíritu, y renueva la faz de la tierra. Al hombre se le conoce exteriormente por el rostro, e interiormente por la voluntad. Cuando viene el Espíritu se crea y renueva  a faz de la tierra, es decir, la voluntad terrena se convierte en celeste, dispuesta a obedecer antes de que le manden. ¡Dichosos estos que no sienten el mal, y viven siempre con el corazón dilatado! Pero de los otros a que nos referíamos anteriormente dice el Señor estas terribles palabras : Mi espíritu no permanecerá en esos hombres; porque son de carne, es decir,  carnales. La carne absorbió todo su espíritu.

 

Capítulo 9 

 

§ 1  Quia igitur, carissimi, hodierna dies est, in qua Sponsus aufertur a nobis, et non sine tumultu aliquo animorum nostrorum, ad hoc tamen ut mittat nobis Spiritum veritatis, ploremus et oremus, ut dignos nos inveniat, vel  o ius efficiat, et repleat domum istam, ubi sumus sedentes, quatenus non vexatio, sed unctio eius doceat nos de omnibus, sicque, et intellectu clarificato, et affectu purificato, veniat ad nos et apud nos faciat mansionem.

 

       Hermanos, hoy nos han llevado a nosotros el novio, y nuestro espíritu no está completamente tranquilo. Lo han hecho para enviarnos el Espíritu de la verdad. Oremos e imploremos que nos encuentre preparados, y que él mismo nos prepare y llene la casa en que vivimos. Que no sea la inquietud, sino la unción la que nos enseñe todas las cosas. Y así, una vez iluminado el entendimiento y purificado el afecto, venga a nosotros y viva con nosotros.

 

§ 2  Et sicut serpens Moysi devoravit omnes serpentes magorum, sic iste, cum venerit, absorbebit omnes carnales consolationes, ita ut de labore requiem, de tribulatione laetitiam, de contumelia gloriam habeamus, sicut illi, quos repleverat, ibant gaudentes a conspectu concilii, quoniam digni habiti sunt pro nomine Iesu contumeliam pati.

 

       La serpiente de Moisés devoró las serpientes de los adivinos: así hará también éste cuando venga, absorberá todos los consuelos terrenos y encontraremos solaz en el trabajo, gozo en las dificultades y gloria en los ultrajes. Lo mismo que los Apóstoles, ebrios del Espíritu, salieron del consejo contentos de haber merecido aquel ultraje por causa de Jesús.

 

§ 3  Spiritu enim Iesu spiritus bonus spiritus sanctus spiritus rectus, spiritus dulcis, spiritus principalis, quidquid in hoc saeculo nequam videtur, difficile et angustum, leve facit et latum: opprobrium gaudium iudicat, despectionem exaltationem esse persuadet. Scrutemur ergo, iuxta Prophetam, vias nostras et studia nostra; levemus cor a nostra cum manibus ut in sollemnitate Sancti Spiritus gaudeamus, et abundantius audeamus, qui nos inducat in omnem, sicut promisit Dei Filius, veritatem.

 

      El Espíritu de Jesús es un espíritu bueno, santo, recto, dulce y poderoso; lo que nos parece ingrato, difícil y austero lo convierte en fácil y agradable. De la injuria hace una fuente de gozo, y del desprecio la mayor alabanza. Fieles al Profeta, examinemos y revisemos nuestra conducta y nuestras inclinaciones; levantemos con las manos el corazón, para que nos alegremos y regocijemos en la solemnidad del Espíritu Santo, y él nos guíe a la plenitud de la verdad, según la promesa del Hijo de Dios.

 

SERMO  QUARTUS   

De diversis ascensionibus

 

 

Capítulo 1 

 

§ 1  Si Nativitatis et Resurrectionis Dominicae digna devotione sollemnia celebramus, hodiernum quoque Ascensionis diem non minus devote convenit celebrari. In nullo siquidem a festivitatibus illis ista degenerat, sed finis earum et adimpletio est. Merito quidem sollemnitatis et laetitiae dies agitur, quando Sol ille supercaelestis, Sol iustitiae, nostris se praesentavit obtutibus, nube carnis et mortalitatis sacco fulgorem suum et lucem temperans inaccessibilem. Magna quoque laetitia et exsultatio multa nimis, quando, conscisso sacco, laetitia circum datus est, factaque de medio sacci ipsius non quidem substantia, sed vetustate, sed corruptione, sed miseria, se vilitate, nostrae dedicavit primordia resurrectionis.

 

       Si celebramos con todo fervor las solemnidades de Navidad y Resurrección, también debemos festejar devotamente este día de la Ascensión. Esta fiesta no es menor que aquéllas, sino su plenitud y broche de oro. Es un día grande y gozoso. El Sol por excelencia, el Sol de justicia se había presentado ante nuestros ojos atenuando su resplandor y su luz impenetrable con la nube de la carne y el velo de su mortalidad. Pero el gozo y la alegría se han desbordado al rasgar el velo y revestirse de gloria. No se ha despojado de la substancia de su velo, sino de su vejez, corrupción, miseria y vileza. Y de este modo se ha convertido en las primicias de la resurrección.

 

§ 2  Verumtamen quid mihi et sollemnitatibus istis, si conversatio mea usque adhuc detinetur in terris? Quis vero vel desiderare praesumeret ascensum caeli, nisi quia is qui descenderat prior ascendit?  Dico ergo vobis: Non multo mihi tolerabilior videretur exsi1ii huius habitatio quam gehenna, nisi Dominus Sabaoth reliquisset nobis semen fiduciae et exspectationis, quando elevatus est nubibuset spem fecit credentibus. Denique nisi ego abiero, inquit, Paraclitus non veniet ad vos.

 

       Pero ¿qué significan estas fiestas para mí, que sigo viviendo en este mundo? ¿Quién sé atrevería a desear subir al cielo, si no es apoyándose en el que antes de subir había descendido? Para mí la vida de este destierro sería poco menos que un infierno, si el Señor de los ejércitos no nos hubiera dejado una semilla de aliento y expectación cuando, elevado sobre las nubes, suscitó la esperanza en los creyentes. Si no me voy, no vendrá vuestro abogado.

 

§ 3  Quis Paraclitus? Utique per quem diffunditur caritas, et iam spes non confundit: il  Paraclitus, per quem in caelis sit  conversatio nostra; virtus ex alto, per quam sursum sint corda nostra. Vado, inquit, vobis parare locum; et si abiero, iterum veniam, et assumam vos a  meipsum. Ubi enim fuerit corpus, ibi congrega untur et aquilae. Videsne quemadmodum ceterarum sollemnitatum ea, quam hodie celebramus, et consummationem habeat, et fructum declaret, et augeat gratiam?

 

      ¿Qué abogado es ése? El que inunda de amor y hace que la esperanza no defraude. El Consolador que nos hace vivir como ciudadanos del cielo; la energía divina que levanta nuestros corazones. Voy a prepararos sitio. Cuando vaya y os lo prepare, volveré para llevaros conmigo. Donde se reúnen los buitres está el cadáver. Aquí tienes por qué esta solemnidad que celebramos es la corona de las demás, muestra los frutos y aumenta la  gracia.

 

Capítulo 2 

 

§ 1  Sicut enim cetera omnia eius qui nobis natus est et nobis datus, ita ipsa quoque ipsius ascensio propter nos facta est, et facit pro nobis. In nostra siquidem vita, multa, quod in nobis est, videmur agere casu, multa necessitate; sed Christus, Dei virtus et Dei sapientia, neutri potuit subiacere. Quae enim Dei virtutem necessitas cogeret, aut quid agere  Dei sapientia casu?

 

      Así como en otros misterios Cristo nace para nosotros y se nos da, la ascensión acaece por nosotros y actúa en nosotros. En la vida nos suceden muchas cosas de manera fortuita, y otras por necesidad. Cristo, en cambio, como Poder y Sabiduría de Dios, estuvo libre de tales condiciones. ¿Existe una fuerza capaz de coaccionar el Poder de Dios? ¿Puede guiarse la Sabiduría de Dios por el azar?

 

§ 2  Omnia proinde quaecumque locutus est, quaecumque operatus est, quaecumque passus est, ne dubites fuisse voluntaria, plena sacramentorum, plena salutis. Haec scientes, si quid aliquando eorum, quae de Christo sunt, in scientiam nostram venire contingat, non sic audiendum est, tamquam si inventicium quidpiam proferamus, sed tamquam id quod, etiam priusquam causa sciretur, constaret nequaquam sine causa fuisse. Sicut enim qui scribit, certis rationibus collocat universa, ita quae a Deo sunt, ordinata sunt, maximeque ea quae praesens in carne est operata maiestas. Sed vae angustiae cognitionis, vae paupertati scientiae nostrae, qui tantum ex parte cognoscimus et parte modica! Vix scintillulae quaedam nobis elucent de  tanta luminis copia, de lucerna posita super candelabrum. Sane quanto minus singuli capimus, tanto fidelius ceteris communicanda sunt quae singulis revelantur.

 

       No lo dudes: en todo cuanto habló, hizo y sufrió fue totalmente voluntario, todo está lleno de misterios y es fuente de salvación. En consecuencia, cuando lleguemos a comprender algo de Cristo no creamos que es una ocurrencia nuestra, sino una realidad que siempre tiene su explicación, aunque nosotros la ignoremos. El escritor se somete a unas normas bien precisas. Las obras de Dios también están ordenadas: particularmente lo que la Majestad hizo en su vida terrena. Pero ¡qué pobre e insignificante es nuestro conocer! Sólo conocemos de una manera muy limitada y casi nada. Apenas nos llega un tenue parpadeo del inmenso resplandor que despide la antorcha colocada en el candelero. Por eso, cuanto menos percibimos cada uno, con mayor fidelidad debemos comunicarlo a los demás.

 

§ 3  Et ego, fratres, quae mihi ad vestram aedificationem de ascensione, immo de ascensionibus suis donare ipse dignatur, nec volo, nec debeo subtrahere vobis, praesertim quod haec sit spiritualium praerogativa donorum, ut communicata non minuantur. Aliquibus fortassis haec nota sunt, quibus similiter revelata sunt; sed pro ter eos qui forte non adverterunt, sublimioribus intenti et a is occupati, seu etiam propter eos qui minus capacis intelligentiae sunt, mihi incumbit loqui quae sentio.

 

      Yo, hermanos, no quiero ni debo privaros de lo que él mismo se digne inspirarme para vuestro provecho, sobre su ascensión o sus ascensiones. Sobre todo porque una cualidad de las cosas espirituales es que se reparten y no disminuyen. Es posible que algunos ya conozcan esto, porque les ha sido revelado. Mas en gracia de quienes no lo han percibido, por ocuparse en cosas más sublimes o en otras materias, o de aquellos que no lo comprenden bien, debo manifestaros lo que siento.

 

Capítulo 3 

 

§ 1  Christus qui descendit, ipse est et qui ascendit. Apostoli verba sunt haec. Ego autem credo eum, in hoc ipso quod descenderit, ascendisse. Sic enim oportebat Christum descendere, ut nos ascendere doceremur. Cupidi siquidem sumus ascensionis: exaltationem concupiscimus omnes. Nobiles enim creaturae sumus, et magni cuiusdam animi, ideoque altitudinem naturali appetimus desiderio. Sed vae nobis, si voluerimus eum sequi, qui ait: Sedebo in monte testamenti, in lateribus Aquilonis. Heu miser, in lateri us Aquilonis! Frigidus es  mons ille, non te sequimur  Potestatis habes concupiscentiam, altitudinem praesumis potentiae.

 

       Cristo fue el que bajó y el que subió, dice el Apóstol. Y yo creo que subió porque bajó. Convenía que Cristo bajara para que nosotros aprendiéramos a subir. Tenemos ansia de subir, nos apasiona la grandeza. Somos criaturas insignes, dotadas de un espíritu superior: por deseo natural tendemos hacia arriba. Pero ¡ay de nosotros! si seguimos los pasos del que dijo: me sentaré en el monte de la Asamblea, en el vértice del cielo. ¡En el vértice del cielo! ¡Pobrecillo! Esa montaña está helada. Ahí no te acompañamos. Tienes ansias de dominio y aspiras al poder.

 

§ 2  Quanti tamen usque hodie foeda sequuntur infeliciaque vestigia! Immo vero, quam pauci evadunt, quibus non dominandi libido dominetur! Hinc est quod benefici vocantur, qui potestatem habent; hinc, quo  laudatur peccator in desideriis animae suae. Potentibus siquidem omnes adulantur, invident omnes. Quem sequimini, miseri homines, quem sequimini? Annon videtis Satanam tamquam fulgur cadentem?   Nonne iste est mons, in quem ascendit angelus, et diabolus factus est? Vel illud advertite, quod post casum suum, invidia cruciante, male sollicitus de supplantando homine, illius tamen montis ascensum nullatenus ausus est suadere ei, in quo nimirum pro inani ascensu tam immane praecipitium cognosceretur expertus.

 

      ¡Cuántos siguen hoy estos caminos trágicos y vergonzosos! Más aún: cuán pocos los que se liberan del placer de dominar! Los que ejercen el poder se hacen llamar bienhechores: y el malvado se Jacta de su ambición. Todo el mundo adula y envidia al poderoso. ¿A dónde vais, miserables, a dónde vais? ¿No veis caer a Satanás como un relámpago? Subió ángel a este monte, y se convirtió en diablo. Advertid también que después de su fracaso y lleno de envidia está empeñado en derribar al hombre. Pero no se le ocurre insinuarle que suba a este monte, porque sabe por experiencia que en vez de subir, lo que se consigue es hundirse en un fatal precipicio.

 

Capítulo 4 

 

§ 1  Sed non defuit versuto hosti quid ageret. Similem ei montem alterum demonstravit: Eritis, inquiens, sicut dii, scientes bonum et malum. Perniciosa etiam haec ascensio, immo descensio magis est de Ierusalem in Iericho. Pessimus mons in ans scientia, in quem tamen usque hodie tanta videas concupiscentia plurimos repere filiorum Adam, ac si non noverint, quantum pater eorum in illius montis ascensu descenderit,immo quam graviter ceciderit, quantum tota deiecta sit et conquassata posteritas. Nondum sanata sunt vulnera, quae tibi in ascensu montis illius inflicta sunt, licet adhuc in Patre lateres; et nunc iterum in propria persona conaris ascendere, ut sit error novissimus peior priore?

 

       El astuto enemigo, empero, trama otros planes y le muestra otro monte semejante: seréis como Dios, versados en el bien y en el mal. Otra subida muy peligrosa: es más bien bajar de Jerusalén a Jericó. La ciencia que engríe es un monte muy malo, y, sin embargo, cuántos humanos se afanan en escalarlo. Parecen ignorar que su primer padre cayó de aquel monte y de qué manera: con toda su descendencia hundida y maltrecha. Todavía no te has curado de las heridas que recibiste al escalar aquel monte, aunque estabas dentro de tu padre. ¿Y quieres intentarlo tú ahora personalmente otra vez? Este disparate será mucho mayor que aquél.

 

§ 2  Quaenam miseris tam dira libido? Filii hominum, usquequo gravi corde  Ut quid diligitis vanitatem et quaeritis mendacium? An ignorans, quoniam infirma mundi  elegit Deus, ut confundat fortia, et stulta mundi, ut confundat sapientes? Non nos divinae comminationis terror revocat, perdituri sapientiam sapientium et prudentiam prudentium reprobaturi, non patris exemplum, non  denique sensus ipse noster et durae experientia necessitatis, cui sumus addicti per insipientem scientiae appetitum.

 

      ¿Por qué tenéis este anhelo tan cruel? Hijos de los hombres, ¿hasta cuándo seréis tercos de corazón, amaréis la falsedad y buscaréis el engaño? ¿Ignoráis que lo necio del mundo se lo escogió Dios para humillar a los sabios; y lo débil del mundo para humillar a lo fuerte? No nos impresiona el temor de la amenaza divina, que confundirá la sabiduría de los sabios y abatirá la sagacidad de los sagaces. Ni nos hace volver atrás el ejemplo de nuestro padre, ni lo que sentimos y experimentamos: esa terrible necesidad a que estamos sometidos por nuestro falso deseo de saber.

 

Capítulo 5 

 

§ 1  Ecce vobis, fratres, montem demonstravimus alterum, non in quem ascendatis, sed quem fugiatis. Ipse est in quem ascende at qui voluit esse sicut Deus, sciens bonum et malum, ipse quem usque hodie filii eius accumulant et elevant, nihil,invenientes tam vile, unde non velint montem elevare scientiae. Videas alium litterarum, alium mundialis curae, istum placitationum displicentium Deo, illum servilis cuiuslibet aras tam vehementer affectare scientiam, ut laborem non reputet, tantummodo possit aliquibus doctior reputari. Sic aedificant Babel, sic putant ad Dei se perventuros similitudinem; sic concupiscunt quod non expedit, quod expedit omittentes.

 

       Hermanos, os he mostrado un monte, no para que lo conquistéis, sino para que huyáis de él. A este monte subía el que pretendió igualarse a Dios y conocer el bien y el mal. Este monte lo aumentan cada día sus hijos, aprovechando cualquier cosa para engordar la montaña de la ciencia. Este se consagra a la literatura, aquél a la política, el otro a juzgar a los que  pecan contra Dios, y el de más allá a cualquier arte servil. Y lo hacen de un modo tan apasionado que no escatiman esfuerzos, con tal de ser tenidos por más doctos que los demás. Así edifican Babel, así creen que llegarán a ser como Dios. Anhelan lo que no conviene y omiten lo que conviene.

 

§ 2  Quid vobis et montibus istis, in quorum ascensu tanta difficultas est et tam grande periculum? Aut cur eum deseritis montem, cuius et facilis ascensus est, et perutilis? Potestatis ambitio angelum felicitate privavit angelica; scientiae appetitus hominem immortalitatis gloria spoliavit. Conetur quis ascendere montem potestatis : quantos putas contradictores habebit, quantos inveniet repulsores, obstacula quanta, quam difficilem viam? Quid si tandem adipisci eum contigerit quod optabat?  Potentes,  ait  Scriptura, potenter tormenta patientur, ut praesentes sollicitudines et anxietates, quas potestas  ipsa  parit,  omittam.  Cupidus  alter est inflantis scientiae: quantum laborabit, quantum anxiabitur spiritus eius? Et tamen audiet:   Nec si te ruperis. In amaritudine morabitur oculus eius, quoties videre contigerit, cui se posteriorem iudicet aut putet ab aliis reputari. Quid, cum intumuerit multum? Perdam, inquit Dominus, sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo.

 

       ¿Por qué os seducen estos montes tan escarpados y peligrosos? ¿Por qué no os encamináis a ese otro monte de fácil subida y mucho más provechoso? El ansia de poder arrebató al ángel su felicidad. El deseo de saber despojó al hombre de la gloria de la inmortalidad. En cuanto alguien aspira al poder, aparecen por doquier la oposición, la repulsa, el obstáculo y la dificultad. Supongamos que llega a conseguir lo que desea. A los poderosos, dice la Escritura, es aguarda un control riguroso, por no hablar de las inquietudes   preocupaciones que implica siempre el poder. El que codicia a ciencia.se engríe, está siempre estudiando y con su espíritu en tensión. Y todo esto para escuchar: es inútil que te mates. Su mirada se entristecerá cuando sea menos estimado que otros. ¿Y qué sentirá cuando se vea totalmente desfasado? Escuchad al Señor: anularé el saber de los sabios, descartaré la cordura de los cuerdos.

 

Capítulo 6 

 

§ 1  Iam ne multis immorer, vidistis, ut arbitror, quam fugiendus nobis sit mons uterque, si praecipitium angeli, si casum hominis expavescimus. Montes Gelboe, nec ros, nec pluvia veniant super vos. Quid tamen agimus? Ascendere sic non expedit, et ascendendi  tenemur concupiscentia. Quis docebit nos ascensum salubrem? Quis, nisi de quo legimus, quoniam qui descendit, ipse est qui ascendit?

 

       No quiero demorarme. Habéis comprendido cómo debemos huir de estos dos montes, si nos aterra el abismo del ángel y la ruina del hombre. ¡Montes de Gelboé, ni rocío ni lluvia caiga sobre vosotros! ¿Qué debemos hacer? No conviene subir así, pero sentimos un vivo deseo de ascender. ¿Quién nos indicará una subida provechosa? Aquel de quien leemos: el que descendió, se elevó.

 

§ 2  Ab ipso demonstranda nobis erat ascensionis via, ne ductoris, immo seductoris iniqui aut vestigium, aut consilium sequeremur. Quia ergo non erat quo ascenderet, descendit Altissimus, et suo nobis descensu suavem ac salubrem dedicavit ascensum. Descendit de monte potentiae, carnis infirmitate circumdatus; descendit de monte scientiae, quoniam placuit Deo per stultitiam praedicationis salvos facere credentes.

 

       Este es nuestro guía para subir, y n queremos nada con las huellas ni consejos de aquel otro conductor o perverso seductor. Como no existía ningún medio de subir, bajó el Altísimo de este modo nos trazó un camino suave y eficaz. Descendió del monte del poder, envuelto en la debilidad de la carne; descendió del monte de la sabiduría, porque tuvo a bien salvar a los que creen con esa locura que predicamos.

 

§ 3  Quid enim tenello corpore et infantilibus membris videtur infirmius? Quid indoctius apparet parvulo, qui sola matris ubera noverit? Quis impotentior eo, cuius omnia membra clavis affixa, cuius dinumerantur ossa? Quis insipientior eo, qui tradebat in mortem animam suam et quae non rapuit tunc exsolvebat? Vides quam multum descenderit, quantum a potentia sua, quantum a sapientia exinanierit semetipsum. Sed non potuit altius in montem bonitatis ascendere, nec suam commendare expressius caritatem ". Nec mirum si descendendo Christus ascendit, quando priorum uterque cecidi  ascendendo.

 

       ¿Hay algo más débil que el cuerpo y los miembros de un tierno niño? ¿Algo más ignorante que un párvulo, que sólo conoce el pecho de su madre? ¿Quién más impotente que el que está atado con clavos y se le pueden contar los huesos? ¿Existe mayor necedad que exponer su vida a la muerte, y devolver lo que no ha robado? Ahí ves hasta dónde descendió, y cómo se anonadó en su poder y su sabiduría. Por otra parte, no pudo subir a un monte más alto de bondad, ni manifestarnos de un modo más claro su amor. No te extrañe que Cristo subiera al descender: los otros dos primeros se hundieron al subir.

 

§ 4  Et mihi quidem videtur montis huius ascensorem quaerere qui dicebat: Quis ascendet in montem Domini, aut quis stabit in loco sancto eius? Forte etiam Isaias, ascensionis desiderio cadentes intuens homines ad hunc revocabat montem, exclamans: Venite, ascendamus in montem Domini. Annon manifeste eos de priorum montium ascensione redarguens, montis huius praedicat ubertatem, qui ait: Ut quid suspicamini montes coagulatos? Mons coagulatus, mons pinguis. Hic est igitur mons domus Domini praeparatus in vertice montium, super quos salientem sponsum inspexerat, qui dicebat: Ecce venit is saliens in montibus Docebat enim ignarum viae, trahebat parvulum, infantulum deducebat; ideoque velut quibusdam passibus ibat, ut de virtute in virtutem vederetur Deus deorum in Sion: iustitia enim eius sicut montes Dei.

 

      Yo creo que el Profeta quiere conocer al que sube a este monte, cuan o dice: ¿quién puede subir al monte del Señor? ¿Quién puede estar en el recinto sacro? E Isaías pensaba también en este monte cuando veía caer a tantos hombres por ansias de subir y exclamaba: venid, subamos al monte del Señor. ¿Y no les previene de subir a estos montes, el que canta la fertilidad de este otro monte: por qué tenéis envidia de las montañas escarpadas? Hay otro monte más fértil y fecundo. Es el monte de la casa del Señor, en la cima de los montes. Allí corría el esposo saltando por los montes. Y enseñaba el camino al que lo ignoraba, llevaba de la mano al niño y acompañaba al chiquillo. Parecía que andaba, caminando de baluarte en baluarte hasta ver a Dios en Sión. Su justicia es como las montañas de Dios.

 

Capítulo 7 

 

§ 1  Sed iam, si placet, saltus etiam ipsos intueamur, quibus exsultavit ut gigas ad currendam viam, et cuius egressio a summo  caelo, per gradus quosdam usque ad summum eius occurrit. Primum ergo constitue montem illum, in quem ascendit cum Petro et Iacobo et Ioanne, ubi et transfiguratus est ante eos. Refulsit facies eius ut sol, et vestimenta eius facta sunt alba sicut nix. Resurrectionis gloria ista est, quam in monte spei contemplamur. Ut quid enim ascendit ut transfiguraretur, nisi ut doceret nos cogitatione ascendere ad futuram illam gloriam, quae revelabitur in nobis?

 

       Pero veamos, si os place, esos saltos, con los que salió como un gigante a recorrer su camino, y asomando por un extremo del cielo llegó de salto en salto hasta el otro extremo. Fíjate primeramente en aquel monte donde subió con Pedro Santiago y Juan: allí se transfiguró delante de ellos; su rostro brillaba como el sol y sus vestidos se volvieron tan blancos como la nieve. Es la gloria de la resurrección, que contemplamos en la montaña de la esperanza. ¿Por qué subió para transfigurarse, sino para enseñarnos a nosotros a elevar nuestro pensamiento a la gloria que va a revelarse reflejada en nosotros?

 

§ 2  Felix, cuius meditatio in conspectu Domini semper est, qui in corde suo delectationes dexterae Domini usque in finem sedula cogitatione revolvit! Quid enim illi grave poterit videri, qui semper mente tractat, quod non sint condignae passiones huius temporis ad futuram gloriam? Quid concupiscere poterit in saeculo nequam, cuius oculus semper videt bona Domini in terra viventium, semper videt aeterna praemia? Tibi dixit cor meum, -Propheta loquitur Domino-, tibi dixit cor meum: exquisivit te facies mea; faciem tuam, Domine, requiram. Quis mihi tribuat, ut omnes surgentes stetis in excelso, et videatis exsultationem, quae ventura est vobis a Domino?.

 

      Feliz aquel que medita siempre en el Señor, y considera sin cesar en su corazón las alegrías perennes del Señor. ¿Habrá algo pesado para quien comprende que los sufrimientos del tiempo presente son cosa de nada comparados con la gloria futura? ¿Qué puede apetecer de este mundo perverso, quien contempla con sus propios ojos la dicha del Señor en el país de la vida, y los premios eternos? El Profeta dice al Señor: Te habla mi corazón. Yo busco tu rostro, Señor. Quiero ver tu rostro. Ojalá os pongáis codos en pie, subáis a la altura y contempléis el gozo que Dios os envía.

 

Capítulo 8 

 

§ 1  Non sit vobis molestum, obsecro, quod in monte hoc aliquando diutius immoramur; poterimus enim ceteros festinantius pertransire. Verum in isto quem non detineat sententia illa beati Petri, quam in eo protulit, et de eo: Domine, inquiens, bonum est nos hic esse? Quid enim tam bonum est, immo quid aliud videtur bonum, quam in bonis animam demorari, quandoquidem adhuc corpus non potest? Puto quod eius qui ingrediebatur in locum tabernaculi admirabilis usque ad domum Dei, in voce exsultationis et confessionis, sonus epulantis   fuerit : Bonum est nos hic esse.

 

      No os molestéis si nos detenemos todavía un poco más en este monte: pasaremos más rápidos por los demás. ¿Cómo no considerar aquella frase que Pedro pronunció en este monte y refiriéndose a este mismo monte?: Señor, ¡qué bien estamos aquí! Lo mejor de todo, por no decir la única cosa buena, es ocupar el alma en el bien, aunque no pueda hacerlo el cuerpo. Yo creo que el que entraba en el recinto sagrado y se postraba hacia el santuario, entre cantos de júbilo y acción de gracias, en el bullicio de la fiesta, diría: ¡Qué bien estamos aquí!

 

§ 2  Quis enim ex vobis secum cogitans futuram illam vitam, sed laetitiam, sed iucunditatem, sed beatitudinem, sed gloriam filiorum Dei, quis, inquam, talia tranquilla secum conscientia volvens, non continuo de plenitudine intimae suavitatis eructuat: Domine, bonum est nos hic esse  Non sane in hac aerumnosa peregrinati ne, ubi corpore detinetur, sed in suavi ac salubri illa cogitatione, in qua corde versatur. Quis dabit mihi pennas sicut columbae, et volabo, et requiescam? Vos autem, filii hominum filii hominis qui descendit de Ierusalem in Iericho, filii ominum, usquequo gravi corde. Ascendite ad cor altum, et exaltabitur Deus. Hic est enim mons, in quo transfiguratur  Christus. Ascendite, et scietis, quoniam Dominus sanctum suum mirificavit.

 

      Quién de vosotros no considera atentamente esa vida futura, ese gozo, ese regocijo, esa felicidad y esa gloria de los hijos de Dios? ¿Es posible meditar todo esto en la paz de la conciencia, y no prorrumpir rebosantes de inefable ternura: ¡Qué bien estamos aquí! No en esta larga y penosa peregrinación, en que está amarrada al cuerpo, sino en aquella dulce y sabrosa contemplación que llena el corazón. ¡Quién me diera alas de paloma para volar y posarme! Y vosotros, hijos de los hombres, hijos de aquel hombre que bajó de Jerusalén a Jericó, hijos de los hombres, ¿hasta cuando seréis tercos de corazón? Levantad el corazón y reinará el Señor. Este es el monte en el que se transfigura Cristo. Subid y veréis cómo honra el Señor a los suyos.

 

Capítulo 9 

 

§ 1  Obsecro vos, fratres mei, non graventur corda vestra in curis saecularibus; nam de crapula et ebrietate -gratias Deo-, non magnopere necesse habeo vos admonere. Exonerate, obsecro, corda vestra gravi mole terrenarum cogitationum, ut sciatis mirificatum a Domino sanctum suum. Levate corda vestra eum manibus quibusdam cogitationum, ut transfiguratum Dominum videatis. Formate in cordi us vestris non modo Patriarcharum et Prophetarum tabernacula, sed omnes  domus illius celestis multiplices mansiones, secundum eum, qui circui at immolans in tabernaculo Domini hostiam vociferationis, cantans et psalmum illum dicens Domino: Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum! Concupiscit et deficit anima mea in atria Domini.

 

      Os pido por favor, hermanos, que no se os embote el corazón con los afanes del mundo. De a glotonería y embriaguez, gracias a Dios, no tengo en qué reprenderos. Desembarazaos de toda especie de pensamientos terrenos, y experimentaréis cómo ensalza el Señor a los suyos. Levantad vuestro corazón con las manos de vuestros pensamientos, y contemplaréis al Señor transfigurado. Construid dentro de vosotros las tiendas de los patriarcas y profetas, y las mil moradas de aquella mansión celestial, a semejanza de aquel que ofrecía en la tienda del Señor sacrificios entre aclamaciones, cantando tañendo para el Señor: ¡Qué delicia es tu morada, Señor de los ejércitos! Mi alma se consume anhelando los atrios del Señor.

 

§ 2  Circuite et vos, carissimi, cum pietatis et devotionis hostia, visitantes animo sedes supernas, et multas, quae in domo Patris sunt, mansiones humiliter prosternentes corda vestra ante thronum Dei et Agni, cum reverentia supplicantes singulis ordinibus angelorum, Patriarcharum numerum, cuneos Prophetarum et senatum apostolicum salutantes, suspicientes coronas Martyrum purpureis rutilantes floribus, redolentes liliis choros Virginum admirantes, atque ad mellifluum novi cantici sonum, quantum praevalet infirmitas cordis, erigentes auditum.

 

       Ofreced también vosotros la hostia de vuestra piedad y abnegación. Recorred en espíritu los escaños celestes Y los infinitos estrados de la casa del Padre. Postraos con toda humildad ante el trono de Dios y del Cordero. Haced súplicas reverentes a todos los coros angélicos. Saludad a los Patriarcas, a los Profetas y al Senado apostólico. Contemplad las coronas de los mártires, cuajadas con flores de púrpura. Admirad los coros de las Vírgenes empapadas en perfume de azucenas. Y aplicad el oído, todo cuanto podáis, a la inefable armonía del cántico nuevo.

 

§ 3  Haec recordatus sum, -Propheta loquitur, et effudi in me animam meam. Quae? Quoniam transibo in locum tabernaculi admirabilis usque ad domum Dei. Et item: Memor fui, inquit, Dei, et delectatus sum, Quem viderunt Apostoli, vidit et iste, nec dissimili, ut arbitror, visione, nisi quo  spirituale totum habuit huius visio, corporeum nihil. Omnino non vidit eum sicut is qui dicebat:  Vidimus eum, et non erat illi species neque decor. Transfiguratum procul dubio vidit et speciosum forma prae filiis hominum, qui delectatum se perhibet, sicut et Apostoli: Bonum est, inquiunt  nos hic esse. Et ut nihil desit  propositae  similitudini,  illi  quidem  proni cecidisse leguntur, hic vero suum fatetur spiritum de defecisse. Quam magna multitudo dulcedinis tuae, Domine, quam abscondisti timentibus te! Ascendentes igitur in hunc montem, et revelata facie gloriam Domini speculantes, haud dubium quin clamare habeatis et vos;  Trahe nos post te. Quid enim prodest scire quo sit eundum, siquidem qua debeas ire non noveris?

 

      El Profeta recuerda todo esto y desahoga su alma. ¿Qué dice? ¡Cómo entraba en el santuario hasta la casa de Dios! Y vuelve a repetirlo: me acordé de Dios y me regocijé. Este vio al mismo que vieron los apóstoles, y de la misma manera: una visión totalmente espiritual y nada corporal. Este no lo vio como aquel que dijo: lo vimos sin aspecto atrayente, sin figura ni belleza. Este lo vio transfigurado y el más hermoso de los hombres, por eso dice transportado de gozo como los apóstoles: ¡qué bien estamos aquí! Y para ser idénticos en todo aquél os cayeron de bruces y éste se siente desfallecer. ¡Qué bondad tan grande, Señor, reservas para tus fieles! Si subís a este monte, y  contempláis a cara descubierta la gloria del Señor, exclamaréis también vosotros: llévanos contigo. Es inútil querer ir a un sitio, si desconoces el camino.

 

Capítulo 10 

 

§ 1  Alterum proinde montem ascendas necesse ese, in quo praedicantem audias et scalam erigentem octo distinctam scalaribus, cuius summitas caelos tangit. Beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, quoniam ipsorum est regnum caelorum. Iam si primum ascenderis montem iugi meditatione supernae gloriae, istum nihilominus montem ascendere non grava eris, ut in lege eius mediteris die ac nocte, sicut idem Propheta non solum meditabatur in praemiis, sed et in mandatis Domini quae dilexit. Sic enim audies et tu: Et quo eam, scitis, propter ascensionem primam, et viam scitis, propter secundam.

 

       Necesitas subir a otro monte, y escuchar allí al que predica y monta una escala de ocho peldaños que llega hasta el cielo. Dichosos los que viven perseguidos por su fidelidad, porque ésos tienen a Dios por rey. Si has escalado ya el otro monte con la asidua meditación de la gloria celeste, no te costará subir a este otro y meditar su ley día  noche. Así hacía el Profeta: meditaba en los premios, y en os preceptos del Señor que amaba de corazón. De este modo, tú también escucharás: ya sabéis a dónde voy en mi primera ascensión; y también conocéis el camino, o mi segunda ascensión.

 

§ 2  Propterea pone in corde tuo viam veritatis inquirere, ne forte de eorum sis numero qui via civitatis habitaculi non invenerunt. Magis autem sollicitus es o ascendere non modo cogitatione caelestis gloriae, sed et conversatione, quae caelestem gloriam mereatur.

 

      Empéñate en escoger el camino verdadero, no ce ocurra como a los que no encontraban el camino de ciudad habitada. Y esmérate en ascender con la contemplación de la gloria celeste, y sobre todo con una vida digna de esa gloria.

 

Capítulo 11 

 

§ 1  Tertium nihilominus lego montem, in quem ascendi solus orare. Vides ergo quam bene sponsa in Canticis  Ecce, inquit, venit iste saliens in montibus. In primo transfiguratus est, ut scires quo tenderes; in secundo verba vitae locutus est, ut scires qua pervenires; oravit in tertio, ut eundi et perveniendi bonam obtinere studeas voluntatem. Scienti enim bonum et non facienti, peccatum est illi.

 

       Pero leo también que subió a otro monte, para orar a solas. Tiene, pues, razón la esposa del Cantar, cuando dice: Oíd que llega saltando por los montes. En el primero se transfiguró, para enseñarte a dónde iba. En el segundo te habló palabras de vida, para que sepas por dónde debes ir; y en el tercero oró, para que tengas siempre el buen deseo de caminar y llegar. Porque el que sabe cómo portarse bien y no lo hace, está en pecado.

 

§ 2  Propterea, sciens quoniam in oratione datur bona voluntas, cum videris quae agenda sunt, ut convalescas ad agenda quae videris, ascende tu ad orationem: ora instanter, ora perseveranter, sicut ille per- noe a at in oratione, et dabit Pater bonus spiritum bonum petenti se e. Et vide quam utiliter, orationis tempore, etiam corporalis loci secretum quaerimus, quando hoc ille non solum docuit verbo: Intra, inquiens, in cubiculum tuum et, clauso ostio, ora Patrem tuum, sed et commendavit exemplo, nec domesticorum quemquam admittens, sed solus ascendens ad orationem.

 

      Así, pues, sabiendo que en la oración se nos da la buena voluntad, cuando sepas qué debes hacer, haz oración para ser capaz de realizarlo: ora con empeño y perseverancia, como aquel que pasaba la noche orando a Dios, y el Padre dará el buen espíritu a los que se lo piden. Fíjate también que nos conviene buscar un lugar retirado para la oración: nos lo enseñó de palabra: métete en tu cuarto, echa la llave y rézale a tu Padre; y con el ejemplo, subiendo solo a la oración sin admitir ni a sus más íntimos.

 

Capítulo 12 

 

§ 1  Putas poterimus aliquid amplius de ascensionibus eius invenire? Poterimus utique. Volo enim ut nec iumenti ipsius sis immemor, super quod legitur ascendisse. Volo ut nec ipsam crucis ascensionem omittas: nam et in illa exaltari oportebat Filium hominis. Et ego, inquit, si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad meipsum. Itaque, cum iam et cognitio suppetit et velle adiacet, quid ages, quod perficere bonum non invenis, sed asinini quidem et bestiales motus legem contrariam habent et captivare te volunt? Quid, inquam, facies super concupiscentiis irrationabilibus, quae sunt in membris tuis? Urget te etiam, cum ieiunare consentis, gulae illecebra; cum vigilare proponis, somnolentia premit.

 

       ¿Qué más podemos decir sobre las ascensiones? Me gustaría que no olvidáramos el asno en que subió al monte. Ni la cruz a la que subió y por la cual iba a ser exaltado el Hijo del hombre. Pero yo, cuando me levanten de la tierra, tiraré de todos hacia mí. Así, pues, cuando conoces el bien y quieres hacerlo, ¿qué harás si te sientes incapaz de ponerlo por obra, y unos movimientos desordenados te quieren dominar y esclavizarte? ¿Qué puedes hacer contra esos deseos irracionales que están en tu cuerpo?  Quieres ayunar y te excitan la gula; te propones velar y te ataca el sueño.

 

§ 2  Quid facimus huic asino? Asininum enim istud est, commune cum asinis, quia comparatus est iumentis insipientibus, et similis factus est illis. Ascende, Domine, super asinum istum, conculca bestiales hos motus, quia domari debent, ne dominari praevaleant. Nisi enim calcati fuerint, conculcabunt nos; nisi premantur, oppriment nos. Propterea sequere, anima mea, et in hac ascensione Christum Dominum; ut sub te sit appetitus tuus, et tu domineris illius. Nam ut in caelum ascendas, prius necesse est levare te super te, calcando carnalia desideria  quae in te militant adversum te.

 

      ¿Qué podemos hacer con este asno? Porque esto es de asnos y muy propio de ellos : se ha igualado a los jumentos y se ha hecho como uno de ellos. ¡Señor!: monta sobre este asno refrena sus instintos bestiales; dómalos tú, antes que ellos nos dominen. Si no se aplastan, nos avasallarán; si no quedan deprimidos, nos oprimirán. Sigue, pues, alma mía, a Cristo el Señor en esta ascensión; así llevarás tú mismo las riendas de tu apetito y los tendrás a raya. Para subir al cielo antes debes superarte a ti mismo, dominando esos bajos deseos que te hacen guerra.

 

Capítulo 13

 

§ 1  Sequere etiam ascendentem in crucem, exaltatum a terra, ut non solum super te, sed et super omnem quoque mundum mentis fastigio colloceris, universa quae in terris sunt deorsum aspiciens et despiciens, sicut scriptum est: Cernent terram de longe. Nulla te mundi oblectamenta inclinent, nullae adversitates deiciant. A sit tibi gloriari nisi in cruce Domini tui Iesu Christi, per quem tibi mundus crucifixus est, ut quae mundus appetit, crucem reputes, et tu, crucifixus mundo, illis quae mundus crucem reputat, toto inhaereas amore.

 

      Sigue también al que sube a la cruz, y es levantado de la tierra. Estarás por encima de ti mismo, y de todas las teorías del mundo; mirarás de lejos y despreciarás todo lo terreno, como dice la Escritura: estarán muy alejados de la tierra. Que no te muevan las halagos del mundo, ni ee abatan las contrariedades. Dios te libre de gloriarte más que de la cruz dé nuestro Señor Jesucristo, en la cual el mundo quedó crucificado para ti. Lo que el mundo ansía, para ti es una cruz; y tú, crucificado al mundo, te vuelcas con toda la fuerza del amor a lo que el mundo tiene por cruz.

 

Capítulo 14 

 

§ 1  Iam vero quid ex hoc restat, nisi ut ad illum ascendas,  qui est super omnia Deus benedictus in saecula. Dissolvi iam et esse cum Christo, multo magis optimum. Beatus vir cuius est auxilium abs te, ait Propheta ad Dominum: ascensiones in corde suo disposuit; ibit de virtute in virtutem usque ad videndum Deum deorum in Sion. Haec est ultima ascensio, in qua implentur omnia, sicut ait Apostolus: Christus qui descendit, ipse est et qui ascendit, ut adimpleret omnia.

 

       Ya sólo te queda subir al que es el Dios Soberano, bendito por siempre. Lo mejor de todo es morir y estar con Cristo. Dichosos los que encuentran en ti su fuerza, dice el Profeta al Señor. Han emprendido unas subidas, y caminan de baluarte en baluarte hasta ver a Dios en Sión. Esta es la última ascensión y la plenitud universal; como dice el Apóstol: Cristo que bajó es el mismo que subió para llenar el universo.

 

§ 2  Sed de illa ascensione quid dicam? Quo ascendemus, ut ubi Christus est et nos simus? Quid ibi erit? Oculus, Deus, non vidit absque te quae praeparasti diligentibus te. Desideremus hanc, fratres mei, suspiremus ad eam iugiter; et eo magis affectus vigeat, quo deficit intellectus.

 

      ¿Qué puedo deciros de esa ascensión? ¿A dónde subiremos, para estar donde está Cristo? ¿Qué hay allí? El ojo nunca vio lo que Dios ha preparado para los que le aman? Hermanos deseémosla vivamente, suspiremos sin cesar por ella. Y si desfallece el entendimiento, supla el ardor de  afecto.

 

SERMO QUINTUS    

De magnanimitate et longanimitate et unanimitate

 

Capítulo 1 

 

§ 1  Triplicem nobis in Ecclesia primitiva virtutem Lucas sanctus brevi sermone commendat, ubi post dominicam ascensionem unanimiter eos in oratione perseverasse describit, exspectantes caelestem consolationem, cuius acceperant repromissionem.  Laudabili  siquidem  magnanimitate pusillus grex, Pastoris solatio destitutus, minime tamen dubitans quoniam illi cura esset de eis, sed paternam pro eis gerere sollicitudinem, devotis  pulsabat supplicationibus caelum, certus quod penetrarent illud iustorum orationes , nec pauperum preces spernerentur a Domino, aut sine copiosa benedictione redirent.

 

       San Lucas nos recomienda, en breves palabras, tres virtudes de la Iglesia primitiva. Después de la ascensión del Señor nos dice que todos se dedicaban a la oración en común esperaban el consuelo celestial que les había prometido. ¡Admirable grandeza de ánimo la de este pequeño rebaño, privado de la protección de su pastor! Convencidos de que se cuida de ellos y les prodiga las atenciones de un padre, insisten con sus fervientes plegarias al cielo. Saben muy bien que la oración del justo atraviesa las nubes, y que el Señor atiende los ruegos del pobre y los colma con toda clase de gracias.

 

§ 2  Sed nec sine longanimitate persistebant indeficientes, iuxta propheticum illud: Si moram fecerit, exspecta eum, quia veniet et non tardabit. Porro unanimitas quidem legitur evidenter expressa, quod haec sola divini Spiritus charismata mereatur. Neque enim est Deus dissensionis, sed pacis, neque habitare facit nisi unius moris in domo.

 

      Pero perseveraban también con gran longanimidad, como dice el Profeta: Aunque tarde, espéralo, que ha de llegar sin retraso. Y la unanimidad está tan a la vista que ella sola merece los carismas del Espíritu divino. Dios no quiere la desunión sino la paz, y que todos vivan en una casa con idénticas costumbres.

 

Capítulo 2 

 

§ 1  Iure igitur praeparationem cordis eorum audivit auris divina, nec ab exspectatione sua confudit eos, qui et magnanimes, et longanimes, et unanimes essent. Certissima namque haec testimonia sunt fidei, spei, caritatis. Et quidem evidenter spes longanimitatem,  unanimitatem caritas operatur. Numquid fides quoque magnanimum facit? Et sola. Quidquid enim sine fide  praesumitur, non est illa animi solida magnitudo, sed ventosa quaedam inflatio et tumor inanis. Vis audire magnanimum virum?  Omnia, inquit, possum in eo qui me confortat.

 

       Por eso atendió el Señor su deseo y no defraudó su esperanza: eran magnánimos, longánimos y unánimes. Pruebas inconfundibles de la fe, esperanza y caridad. ¿La magnanimidad no es fruto de la fe? Sin duda alguna, y además exclusivo de ella. Si se pretende algo sin fe, eso no es grandeza de espíritu, sino vano engreimiento y esfuerzo inútil. Si quieres saber cómo siente un hombre magnánimo, escucha: Para todo me siento con fuerzas, gracias al que me robustece.

 

§ 2  Imitemur triplicem hanc praeparationem, fratres, si desideramus supereffluentem mensuram. Spiritus obtinere. Omnibus enim praeter Christum ad mensuram datur Spiritus; sed mensurae cumulus supereffluentis videtur quo- dammodo excessisse mensuram. Evidens fuit magnanimitas in conversione nostra; sit etiam in consummatione longanimitas, sit unanimitas in conversatione. Huiusmodi siquidem animabus caelestis illa Ierusalem desiderat instaurari, qui us nec fide magnitudo desit in suscipiendo onere Christi, nec longitudo spei in persistendo, nec caritatis iunctura, quod est vinculum perfectionis.

 

      Hermanos, hagamos nuestro este triple modo de prepararnos, si deseamos recibir la medida rebosante del Espíritu. A todos se da el Espíritu con medida, menos a Cristo. Pero cuando la medida es tan desbordante es imposible calcular. La magnanimidad de nuestra conversión fue un hecho evidente. Que la longanimidad sea ilimitada, y reine la unanimidad en toda nuestra vida. La jerusalén celestial quiere restaurarse con almas de fe robusta que soporten la carga de Cristo, de esperanza invencible para perseverar, y unidas por el amor que es el cinturón perfecto.

 

SERMO  SEXTUS   

De intellectu et affectu

 

 

Capítulo 1 

 

§ 1  Hodie sedenti in throno Antiquo dierum, consessurus pariter oblatus est 2 Filius hominis, et erit deinceps non modo germen Domini in magnificentia et gloria, sed et fructus terrae sublimis. Felix unio, et amplectendum ineffabilibus gaudiis sacramentum! Idem enim et germen Domini, et fructus terrae; idem ipse Dei filius, et fructus ventris Mariae es idem filius David, et Dominus, de quo hodie gaudium eius impletum est, unde olim praecinens aiebat: Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis. Quomodo enim non Dominus germen Domini  Idem tamen et filius eius, utpote fructus terrae sublimis, fructus virgae, quae de radice Iesse processit.

 

       Hoy se presenta el Hijo del hombre ante el Anciano que está sentado en el trono, para sentarse junto a él, y ser no solamente vástago del Señor por su honor y su gloria, sino además fruto maravilloso de la tierra. ¡Qué unión más dichosa, y qué misterio tan rebosante de gozos inefables! El mismo es a la vez vástago del Señor y fruto de la tierra. Hijo de Dios y fruto del vientre de María. Hijo de David y Señor suyo, que hoy le colma de alegría y por eso le cantó hace ya muchos siglos: Oráculo del Señor a mi Señor: siéntate a mi derecha. El vástago del Señor es Señor; sin duda alguna. Y también hijo de David, porque es fruto incomparable de la tierra, brote del tocón de Jesé.

 

§ 2  Hodie igitur suum hunc et hominis Filium apud semetipsum Pater clarificat claritate quam habuit, priusquam mundus fieret, apud ipsum. Hodie Veritatem, quae de terra orta est, caelum sibi redditam gloriatur. Hodie Sponsus aufertur a filiis, et lugendum eis est, sicut ipse praedixit. Non enim poterant filii Sponsi lugere, donec Sponsus cum eis erat; sed venit dies ut auferatur ab eis, ut de cetero lugeant et ieiunent. Ubi illud iam, Petre, quod dixeras: Domine, bonum est nos hic esse; faciamus hic tria tabernacula? Ecce enim ingressus est amplius et perfectius tabernaculum, non manu factum, id est non huius creationis.

 

      Hoy el Padre glorifica a este Hijo suyo e hijo de los hombres, dándole la gloria que tenía junto a él antes que existiera el mundo. Hoy festeja el cielo el retorno de la Ver ad, nacida de la tierra. Hoy les quitan el novio a los amigos y llorarán, como él mismo se lo predijo. Los amigos del novio no podían llorar mientras estaba con ellos. Hoy se lo llevan y les toca llorar y ayunar. Pedro ¿recuerdas aquello que dijiste: Señor, qué bien estamos aquí; si quieres, hago aquí tres tiendas? Ahora ha entrado en otra tienda mayor y más perfecta, no hecha por hombres, es decir, no de este mundo creado.

 

Capítulo 2 

 

§ 1  Quomodo ergo iam bonum est nos hic esse? Immo vero molestum est, grave est, periculosum est. Nimirum ubi malitiae plurimum, sapientiae modicum, si tamen vel modicum invenitur; ubi viscosa omnia, omnia lubrica operta tenebris, obsessa laqueis peccatorum; ubi periclitantur animae, ubi spiritus affliguntur sub sole, ubi tantum vanitas et afflictio spiritus est.

 

       ¿Y podemos estar bien aquí? Todo lo contrario: esto nos resulta pesado, insoportable y peligroso. Abunda la maldad, y apenas hay una pizca de sabiduría. Todo es pegajoso resbaladizo; lleno de tinieblas y asechanzas de pecado; las a mas se extravían y el espíritu no soporta el ardor del sol; todo es vanidad y aflicción de espíritu.

 

§ 2  Levemus igitur, fratres mei, levemus in caelum corda cum manibus, et ascendentem Dominum sequi, velut quibusdam passibus devotionis et fidei, contendamus. Erit enim eum sine mora, sine difficultate, obviam illi in nubibus rapiemur, et id poterunt corpora spiritualia, quod merito interim nequeunt spiritus animales. Nunc enim quantis conatibus corda levare necesse est, quae quidem, ut miserabiliter satis in libro propriae experietiae legimus, et corruptio corporis aggravat, et terrena inhabitatio deprimit?

 

      Hermanos, levantemos al cielo el corazón con las manos, y caminando con fe y devoción acompañemos al Señor en su ascensión. Muy pronto y sin obstáculos seremos arrebatados en las nubes para estar con él. Esto no puede alcanzarlo ahora el espíritu animal, pero lo alcanzará el cuerpo espiritualizado. No nos cansemos, pues, de levantar el corazón, porque como nos dice la propia experiencia, el cuerpo mortal es lastre del alma y la tienda terrestre nos deprime.                                          

 

Capítulo 3 

 

§ 1  At forte tradendum est quid sit levare cor, aut quemadmodum illud oporteat  elevari;  sed tradendum  sane  ab Apostolo quam a nobis. Si consurrexistis, inquit , cum Christo, quae sursum sunt quaerite, ubi Christus est in dextera Dei sedens; quae sursum sunt sapite, non quae super terram. Ac si manifestius dicat: Si consurrexistis, et coascendite; si convivitis, et conregnate.

 

      Tal vez necesitemos explicar en qué consiste levantar el corazón, o cómo conviene levantarlo. Damos la palabra al Apóstol: si habéis resucitado con Cristo, buscad lo de arriba, donde Cristo está sentado a la derecha de Dios; estad centrados arriba, no en la tierra. Es decir: si habéis resucitado con él, subid con el; si vivís unidos a él, reinad con él.

 

§ 2  Sequamur, fratres, sequamur Agnum quocumque ierit: sequamur patientem, sequamur et resurgentem, sequamur multo libentius ascendentem. Crucifigatur vetus homo noster simul cum illo, ut destruatur corpus peccati, ut ultra non serviamus peccato, mortificatis nimirum membris nostris, quae sunt super terram. Sed et quomodo ipse resurrexit a mortuis per gloriam Patris, ita et nos in novitate vitae ambulemus. In hoc enim mortuus est et resurrexit, ut, peccatis mortui, iustitiae vivamus.

 

      Hermanos, acompañemos siempre al Cordero: cuando sufre, cuando resucita y más aún cuando asciende. Que nuestro hombre viejo esté crucificado con él, para que se destruya el individuo pecador y ya no seamos esclavos  el pecado. Extirpemos cuanto de terreno hay en nosotros. Y así como él fue resucitado de la muerte por el poder del Padre, emprendamos también nosotros una vida nueva. Si murió y resucitó fue para que abandonemos el pecado y nos entreguemos a la Justicia.

 

Capítulo 4 

 

§ 1  Ceterum, quoniam vitae novitas locum exigit tutiorem et resurrectionis dignitas altiorem expetit gradum, sequamur etiam ascendentem, quaerere videlicet et sapere quae sursum sunt ubi ille est, non quae super terram. Quaeris quis ille sit locus? Apostolum aud : Quae sursum est, inquit, Ierusalem, libera est, quae est mater nostra. Vis scire quaenam ibi sunt? Visio pacis   est: Lauda Ierusalem Dominum, lauda Deum tuum Sion, qui posuit fines tuos pacem.

 

       Y como una vida nueva exige un lugar más seguro, y la resurrección pide un estado superior, acompañemos al que sube: busquemos lo de arriba, no lo de la tierra. ¿Quiéres conocer ese  lugar? Escucha al Apóstol: la jerusalén de arriba es libre y ésa es nuestra madre. ¿Deseas saber qué hay allí? Allí reina la paz: glorifica al Señor, Jerusalén; alaba a tu Dios Sión: ha puesto paz en tus fronteras.

 

§ 2  O pax quae exsuperas omnem sensum! 0 pax etiam super pacem! O mensura super mensuram, conferta, et coagitata, et supereffluens! Compatere igitur Christo, anima christiana:  conresurge, coascende, quod est:  Declina a malo et fac bonum, inquire pacem et persequere eam. Sic nimirum Paulus in Actibus Apostolorum de continentia, et iustitia, et spe vitae aeternae memoratur docuisse discipulos. Sic Veritas ipsa monet in Evangelio lumbos praecingere, lucernas accendere, et deinceps hominibus exspectantibus Dominum suum similes inveniri.

 

      ¡Oh paz que superas todo razonar! ¡Paz sobre toda paz! ¡Medida sin medida, colmada, remecida, rebosante! Alma cristiana: sufre con Cristo, resucita y asciende con él. Es decir: apártate del mal y haz el bien, busca la paz y corre tras ella. En el libro de los Hechos, Pablo recuerda a sus discípulos la continencia, la justicia y la esperanza de la vida eterna. Y la Verdad por excelencia manda en el Evangelio tener siempre el delantal puesto y encendidos los candiles, y parecernos a los que aguardan la vuelta de su amo.

 

Capítulo 5 

 

§ 1  Ceterum gemina quaedam, si bene advertistis, ascensio nobis a Apostolo commendatur, in eo quod et quaerere, et sapere monuit, non infima, sed superna. Quam fortasse distinctionem nec ipse quoque Propheta praeteriisse omnino videbitur, dicens: Inquire pacem et persequere eam, ut hoc sit pacem sequendam quaerere, persequi inquisitam, quod est sapienda quaerere, quaesita sapere, quae sursum sunt, non quae super terram. Nimirum, donec divisa sunt corda nostra et multos interim sinus inveniuntur habere, nec sibi omnino cohaerere videntur, vel particulatim ea et membratim quodam modo levare necesse est, ut in superna illa Ierusalem colligantur, cuius participatio eius in idipsum, ubi non tantum  singuli, sed et omnes pariter incipiant habitare fratres in unum, non modo scilicet non divisi in semetipsis, sed nec inter seipsos.

 

       Si prestáis atención, el Apóstol nos recomienda una doble ascensión : buscar y estar centrados arriba, no en la tierra. Y el Profeta parece insinuar esta misma distinción al decir: busca la paz y corre tras ella. Buscar la paz y correr tras ella equivale a buscar y centrarse en lo de arriba,  no en lo de la tierra. Mientras tengamos los corazones divididos tendremos muchos rincones y nos faltará la unidad. Debemos levantarlo cada uno de nosotros, como miembros de un cuerpo, para que se unan en la Jerusalén celeste, la ciudad bien trazada. Así cada uno en particular y todos los hermanos vivirán unidos sin estar divididos consigo mismos ni con los demás.

 

§ 2  Ecce enim, ut tanquam principalia cordis ipsius membra distinguam, est intellectus in nobis, est et affectus, et hi quoque saepius sibi invicem adversantes, ut alter summa petere, alter appetere infima videatur: Quantus vero is dolor, quam gravis animae cruciatus, dum sic distrahitur, sic dilaceratur, sic abrumpitur a seipsa, vel ex ea saltem, quam omni us experiri in promptu est, corporis scissione coniciat, si quis in suo spiritu animadvertere perniciosa et periculosa insensibiiitate neglexit. Distrahuntur hominum crura, et longioris obice ligni removentur ab invicem pedes; et dum adhuc cutis integra manet, quis tamen ille est cruciatus?

 

       Los miembros principales de nuestro corazón son el entendimiento y el afecto. Sus objetivos suelen ser opuestos: uno tiende a lo alto y al otro le atrae lo más bajo. De aquí el gran dolor y tormento del alma, Que se siente disgregada, mutilada y despedazada. Si no lo percibimos por nuestra lamentable insensibilidad espiritual, podemos adivinarlo por el dolor que nos produce una herida en el cuerpo. Supongamos que estiran violentamente las piernas de un hombre y le separan mucho los pies con un largo madero. La piel está intacta, pero ¡qué tormento tan horrible!

 

Capítulo 6 

 

§ 1  Sic, sic affligi plangimus miseros, qui corporaliter inter nos conversantes, illuminati forte similiter, sed  dissimiliter inveniuntur affecti. Intelligunt pariter bona quae faciant, sed non pariter diligunt intellecta. Nam de ignorantia, fratres, quaenam excusatio nobis, quibus numquam doctrina caelestis, num- quam divina lectio, numquam spiritualis eruditio deest? Quaecumque sunt vera, quaecumque pudica, quaecumque iusta, quaecumque amabilia, quaecumque bonae famae, si qua virtus, si qua laus disciplinae, haec discitis et accipitis, haec auditis pariter et videtis ',  n exemplis videlicet et verbis eorum, qui inter nos sunt perfecti, quorum et exhortatio, et conversatio plenius erudit universos. Utinam autem haec, ut intellectum admonent, moveant et affectum, ne sit intus amarissima contradictio et divisio molestissima, dum hinc quidem sursum trahimur, sed retrahimur inde deorsum!

 

       Así, así vemos con pena que sufren esos pobres que  viven corporalmente con nosotros: tienen la misma luz que nosotros, pero su afecto es muy distinto. Conocen el bien a realizar, mas no les atrae eso que conocen. En nosotros, hermanos, no hay excusa posible de ignorancia: abundamos en la doctrina celeste, en la lectio divina y en la instrucción espiritual. Todo lo que es verdadero, respetable, justo, limpio, estimable; todo lo de buena fama, cualquier virtud o mérito que existe, lo aprendéis y recibís, lo oís y os véis, en los ejemplos y palabras de los hermanos más adelantados. Sus consejos y su vida instruyen maravillosamente a todos. Ojalá todo esto que enriquece el entendimiento llegara a conmover el afecto, y se acabara esa dolorosa contradicción e insoportable división de sentirnos atraídos hacia arriba y arrastrarnos por ef suelo.

 

Capítulo 7 

 

§ 1  Nimirum advertere potes in omnibus fere religiosis congregationibus viros repletos consolatione, superabundantes gaudio, iucundos semper et hilares, ferventes spiritu, die ac  nocte meditantes in lege Dei, crebro suspicientes in caelum et puras manus in oratione levantes, sollicitos observatores conscientiae et devotos sectatores bonorum operum, quibus amabilis disci lina, dulce ieiunium, vigiliae breves, labor manuum delectabilis, et universa denique conversationis huius austeritas refrigerium videatur.

 

       En casi todas las comunidades religiosas encontrarnos hombres llenos de entusiasmo, rebosantes de gozo, siempre al gres y contentos; fervientes de espíritu, volcados día y noche sobre la ley del Señor, su mirada fija en el cielo y sus manos siempre levantadas en oración. Examinan atentamente su conciencia y se entregan a las buenas obras. La disciplina les resulta amable, el ayuno ligero, las vigilias breves, el trabajo manual agradable, y toda la austeridad de nuestra vida les parece un descanso.

 

§ 2  Contra sane invenire es homines pusillanimes et remissos; deficientes sub onere, virga et calcaribus indigentes, quorum remissa laetitia, pusillanimis tristitia est, quorum brevis et rara compunctio, animalis cogitatio, tepida conversatio, quorum oboedientia sine devotione, sermo sine circumspectione,  ratio sine cordis intentione, lectio sine aedificatione, quos denique, ut videmus, vix gehennae metus inhibet, vix pudor cohibet, vix frenat ratio, vix disciplina coercet. Nonne tibi horum vita inferno penitus appropinquare videtur, dum intellectu affectui et affectu intellectui repugnante, necesse habent mittere manum ad opera fortium, qui cibo fortium minime sustentantur, socii plane tribulationis, sed non consolationis?

 

       Mas también se hallan hombres  cobardes y apocados, abrumados por el peso; necesitan la vara y la espuela. Su escasa alegría es una tristeza encubierta. Su compunción es fugaz y esporádica. Su manera de pensar puramente animal. Viven con tibieza, obedecen de mala gana, hablan a la ligera, rezan sin interés y leen sin aprovecharse. No les conmueve el temor del infierno, ni el pudor les reprime, ni la razón les frena, ni la disciplina es capaz de dominarlos. Su vida es prácticamente un infierno, porque su entendimiento y afecto están en lucha perenne. Necesitan desplegar toda su fuerza y se alimentan pobremente. Soportan los trabajos y no saborean las alegrías.

 

§ 3  Exsurgamus, obsecro, quicumque eiusmodi sumus, resarciamus animas,  spiritum recolligamus, abicientes perniciosam tepiditatem, etsi non quia periculosa est et Deo solet, ut interdum miserabiliter plangimus, etiam vomitum provocare, certe quia, molestissima, plena miseriae et doloris et inferno plane proxima, umbra mortis iure censetur.

 

      Por favor, despertemos los que así vivimos, renovemos nuestras almas y recuperemos nuestro espíritu. Abandonemos esa maldita tibieza, si no porque es peligrosa y suele provocar a Dios como solemos decir, al menos porque es insoportable, ruin y lamentable. Podemos llamarla antesala del infierno y fantasma de la muerte.

 

Capítulo 8 

 

§ 1  Si quaerimus quae sursum sunt, etiam sapere et praelibare interim studeamus. Forte enim poterit intellectui et affectui non inconvenienter aptari, quo  et quaerere quae sursum sunt, et sapere admonemur, ut in principalibus, quemadmodum supra dictum est, membris suis cor a nostra manibus quibusdam pii conatus et exercitu spiritualis levare studeamus ad Deum. Omnes, ni fallor, quae sursum sunt quaerimus intellectu fidei et iudicio rationis; sed non aeque forsitan sapimus omnes quae sursum sunt, tamquam inescati his quae sunt super terram, violento quodam praeiudicio affectionis.

 

       Si deseamos las cosas de arriba, intentemos ahora ya degustarlas y saborearlas. Cuando se nos recomienda buscar y paladear lo de arriba, podemos aplicarlo al entendimiento y al afecto. Levantemos  nuestro corazón  a Dios con nuestros miembros más nobles, con esa especie de manos que son los humildes esfuerzos y las prácticas espirituales. Yo creo que todos buscamos las cosas de arriba con la inteligencia de la fe y el juicio de la razón. Pero no todos saboreamos esas realidades en el mismo grado, por estar saturados de las realidades terrenas, arrastra os irresistiblemente por el afecto.

 

§ 2  Unde enim ea, quam paulo ante ostendimus, animorum tanta diversitas, disparilitas studiorum, conversationum  dissimilitudo? Unde spiritualis gratiae inopia tanta quibusdam, eum aliis copia tanta exuberet? Profecto nec avarus, nec inops est gratiae distributor; sed ubi vacua vasa desunt, oleum stare necesse est. Undique sese ingerit amor mundi: cum consolationibus immo desolationibus suis observat aditus, per fenestras irruit, mentem occupat, sed non eius qui dixit: Renuit consolari anima mea; memor fui Dei et delectatus sum. Praeoccupatum nempe saecularibus desideriis animum delectatio sancta declinat, nec misceri poterunt vera vanis, aeterna caducis, spiritualia corporalibus, summa imis, ut pariter sapias quae sursum sunt et quae super terram.

 

      ¿A qué se debe esta variedad de espíritus, esa desigualdad de deseos y esa oposición de conductas, a que antes nos referíamos? ¿De dónde procede tanta miseria espiritual de unos la extraordinaria abundancia de otros? El dispensador de gracia no es avaro ni mezquino. Lo que ocurre es que si no  ay vasijas, el aceite deja de correr. El amor del mundo se filtra por doquier, con sus consuelos o desconsuelos; atisba las entradas, se cuela por las ventanas e invade el espíritu. A no ser que diga resueltamente: Mi alma rehúsa el consuelo. Acudo a Dios y me recreo. El regalo santo no simpatiza con el alma ofuscada por deseos mundanos. Lo auténtico no congenia con la vanidad, ni lo eterno con lo caduco, ni lo espiritual con lo carnal, ni la altura con el abismo. Es imposible disfrutar al mismo tiempo de lo de arriba y de lo terreno.

 

Capítulo 9 

 

§ 1  Felices nimirum viri illi, per quos Dominica legitur ascensio praesignata, Enoch raptus et translatus Elias. Felices plane, qui soli iam Deo vivunt, soli vacant intelligendo, diligendo, fruendo. Neque enim corpora, quae corrumpuntur, illas aggravant animas, aut terrena inhabitatio sensus eorum tamquam  multa  cogitantes,  deprimit,  qui  cum  Deo ambulasse noscuntur. Factum est impedimentum omne de medio, occasio universa sublata, materies nulla relicta est, quae eorum affectum aggravet vel deprimat intellectum. Nam et priorem ob hoc raptum Scriptura memorat, ne forte vincat malitia sapientiam, et intellectus eius vel anima decipi ultra valeat aut mutari.

 

      Dichosos aquellos hombres que nos anunciaron previamente la ascensión del Señor: me refiero a Elías que fue arrebatado, y a Enoc transportado. Dichosos una y m  veces, pues ya sólo viven para Dios, y en él descansan comprendiendo, amando y gozando. Su cuerpo mortal no es lastre del alma, ni su tienda terrestre abruma la mente pensativa. Están con Dios. Han desaparecido todos los obstáculos, se han disipado las ocasiones, y ya no queda nada que oprima el afecto ni abrume el entendimiento. Del primero dice la misma Escritura que fue arrebatado para que la malicia no pervirtiera su conciencia, y la perfidia no sedujera su alma ni su entendimiento.

 

Capítulo 10 

 

§ 1  Nobis autem unde in his tene ris veritas, unde caritas in hoc saeculo nequam, in hoc mundo, qui positus est in maligno?  Putas erit qui intellectum illuminet, qui inflammet affectum? Erit utique, si convertamur ad Christum, ut velamen de cordi us  auferatur. Hic est enim de quo scriptum est: Habitantibus in regione umbrae mortis, lux orta est eis.

 

       ¿Cómo seremos capaces nosotros de poseer la verdad en medio de tanta tiniebla, o disfrutar de la caridad en este mundo perverso y que está en poder del malo? ¿Será posible iluminar nuestro entendimiento e inflamar nuestra voluntad? Sí, es posible, si acudimos a Cristo para que levante el velo de nuestros corazones. De él se ha dicho: A los que habitaban en tierra de sombras les brilló una luz.

 

§ 2  Siquidem prioris ignorantiae tempora despiciens Deus, annuntiavit hominibus ut omnes ubique agerent paenitentiam, secundum quod Paulus Atheniensibus tradit. Memento etenim Dei Verbum et Sapientiam incarnatam, cuius utique opus erat toto illo tempore, quo videri in terris et inter homines conversari dignata est ineffabilis illa virtus, illa gloria, illa maiestas, illuminare oculos cordis et suadere fidem hominibus praedicatione pariter et ostensione signorum. Denique Spiritus Domini, ait, super me; ad evangelizandum pauperibus misit me  ; et Apostolis loquebatur: Adhuc modicum lumen in vobis est; ambulate dum lucem habetis, ut non tenebrae vos comprehendant. Nec modo ante passionem, sed et post resurrectionem, in multis argumentis per dies quadraginta apparens eis et loquens de regno Dei, quando et sensum eis, ut Scripturas intelligerent, legitur aperuisse, intellectum potius informabat quam purga at affectum.

 

      Pasando por alto aquellos tiempos de ignorancia, Dios manda a todos los hombres que se conviertan, como dijo Pablo a los atenienses. Recordad cuál fue la tarea del Verbo de Dios y de la Sabiduría encarnada desde que apareció en el mundo y vivió entre los hombres: con su admirable poder, su gloria y su majestad se consagró a iluminar los corazones y aumentar la fe de los hombres, por medio de la palabra  milagros. Lo dice abiertamente: El Espíritu del Señor está sobre mí me ha enviado para dar la buena noticia a los pobres. Y a los Apóstoles les dice: todavía os quedan unos momentos de luz caminad mientras tenéis luz, antes de que os sorprendan las tinieblas. Pero no sólo habla así antes de su muerte. Después de resucitar se deja ver de ellos en numerosas ocasiones durante cuarenta días y les habla del reino de Dios, o les abre los sentidos para que comprendan las Escrituras. En todos estos momentos pretendía enriquecer su entendimiento, más bien que purificar su afecto.

 

Capítulo 11 

 

§ 1  Quando enim ad spiritualia affici possent animales? Immo vero ne ipsam quidem meram lucem poterant aliquatenus sustinere, sed exhiberi illis oportuit Verbum in carne, solem in nube, lumen in testa, mel in cera, cereum in laterna. Spiritus ante faciem illorum Christus Dominus, sed non utique sine umbra, in qua  viverent interim inter gentes. Unde et Virgini legitur obumbrasse,  ne vehementiori reverberata splendore, ad candidissimam illam lucem, purissimumque fulgorem divinitatis, etiam illius aquilae posset acies hebetari.

 

       ¿Cómo iban a familiarizarse con lo espiritual si eran animales? Eran incapaces de soportar el resplandor de la luz. Por eso tuvo que presentarse el Verbo en la carne, el sol en la nube, la luz en el barro, la miel en la cera, el cirio en el candelero: el Espíritu se hace presente a ellos en Cristo el Señor. Nunca les alta la sombra, bajo la cual viven entre los pueblos. A la Virgen se le dice que la cubrirá con su sombra, para que no la deslumbre un resplandor tan inmenso ni su mirada de águila se ciegue con esa luz brillantísima y el rayo purísimo de la divinidad.

 

§ 2  Minime tamen vel nubes ipsa levis esse potuit otiosa, sed ea quoque usus est in salutem; et discipulorum animos, qui nec ad fidei intellectum sine aliqua  mutatione affectus poterant promoveri, nec assurgere adhuc ad spiritualia praevalebant, in suae carnis provocavit affectum, ut, amore quodam humano, operanti mira, mira loquenti homini adhaererent, amore utique carnali adhuc, sed tam valido ut ceteris omnibus praevaleret. Nimirum hic erat ille Moysi serpens, qui serpentes magorum Aegypti omnes pariter devoravit. Denique: Ecce nos, inquiunt, reliquimus omnia, et secuti sumus te.

 

       Mas esa nube no fue inoportuna, sino muy provechosa. Los discípulos no podían progresar en la fe sin transformar sus afectos, ni elevarse a las realidades espirituales. Pero excitó en ellos el amor a su persona humana, y se adhirieron con un amor puramente humano a ese hombre que hacía y decía maravillas. Era, sin duda, un amor totalmente humano, pero tan eficaz que prevaleció sobre todos los demás. Hasta llegar a decir: mira, nosotros ya lo hemos dejado todo y te hemos seguido.

 

§ 3  Beati siquidem oculi qui videbant Dom num maiestatis in carne praesentem, auctorem universitatis inter homines conversantem, virtutibus coruscantem, infirmos curantem, maria calcantem, et mortuos suscitantem, daemoniis imperantem et potestatem similem hominibus conferentem, mitem et humilem corde benignum, affabilem, misericordiae visceribus affluentem Agnum Dei peccatum non habentem et omnium peccata portantem. Beatae aures, quae verba vitae ab ipsius incarnati Verbi ore percipere merebantur, quibus enarrabat Unigenitus, qui est in sinu Patris, et nota faciebat quaecumque audisset a Patre, ut fluenta doctrinae caelestis ab ipsius Veritatis purissimo fonte haurirent, universis postmodum gentibus propinanda, immo eructuanda potarent.

 

      Dichosos aquellos ojos que veían al Señor de la majestad presente en la carne, al creador del mundo convivir con los hombres, irradiar poder, curar enfermos, pasear por el mar, resucitar muertos, someter demonios, y comunicar ese mismo poder a tos hombres. Lo vieron manso y humilde de corazón, compasivo, cariñoso y con inmensas entrañas de misericordia: el Cordero de Dios que jamás cometió pecado y cargó con el pecado de todos. Di  osos los oídos que merecieron escuchar las palabras de la vida de la misma boca del Verbo encarnado. Les hablaba el unigénito, el que está en el seno del Padre, y les comunicaba todo lo que había oído a su Padre. Bebían los raudales de la doctrina celestial en el manantial cristalino de la Verdad, y así podían esparcirla, por no decir eructarla, a todos los hombres.

 

Capítulo 12 

 

§ 1  Quid mirum, fratres, si imple at tristitia cor eorum   cum ab eis sese pronuntiaret iturum, et adderet: Quo ego vado, vos non potestis venire modo? Quidni concuterentur viscera, turbaretur affectus, haesitaret animus, haereret vultus paveret auditus, nec omnino aequanimiter discessionis eius sermo posset admitti , ut relinqueret eos, pro quo omnia reliquissent? Ceterum non ut maneret in carne, sed ut transferretur ad spiritum, totus ab eo in illam carnem Discipulorum fuerat collectus affectus, ut dicere esset aliquando: Etsi cognovimus Christum secundum carnem, sed nunc iam non novimus.

 

      Nada tiene de extraño, hermanos, que les abrumara la tristeza, cuando les dijo que se marchaba y añadió: A donde yo voy vosotros no podéis venir ahora. ¿No se estremecerían sus entrañas, se perturbaría su afecto y vacilaría su mente? ¿No se abatiría su rostro y se horrorizaría su oído? ¿Serían capaces de admitir que les iba a dejar aquel por el cual ellos habían abandonado todo? Si arrebató todo el amor de los discípulos hacia su humanidad, no fue para que continuara siendo carnal, sino para transformarlo en espiritual y llegaran a decir: Antes conociamos a Cristo como hombre, ahora ya no.

 

§ 2  Unde et benignissimus ille Magister, blandis eos refovens consolationibus, ait: Rogabo Patrem meum, et alium Paraclitum dabit vobis, Spiritum veritatis, qui vobiscum maneat in aeternum; et item: Ego veritatem dico vobis: expedit vobis ut ego vadam. Nisi enim abiero, Paraclitus non veniet. Grande mysterium, fratres mei. Quid enim sibi vult: Nisi ego abiero, Paraclitus non veniet  Itane invisa Paraclito praesentia Christi, aut contubernium Dominicae carnis Spiritus Sanctus horrebat, quae, sicut Angelo praenuntiante cognovimus, nec concipi quidem nisi eo superveniente potuerit. Quid est ergo: Nisi ego abiero, Paraclitus non veniet  Nisi carnis praesentia vestris subtrahatur aspectibus, spiritualis gratiae plenitudinem occupata mens non admittit, non recipit animus, non capit affectus.

 

      Este mismo Maestro, lleno de bondad; les anima con estas suaves promesas: Yo mismo pediré al Padre que os dé otro abogado que esté siempre con vosotros: el Espíritu de la Verdad. Y en otro momento añade: Os conviene que yo me vaya, porque si no me voy, no vendrá vuestro abogado. Esto es un misterio asombroso, hermanos. ¿Por qué dice si no me voy, no vendrá vuestro abogado? ¿Tan odiosa es al Abogado la presencia de Cristo? ¿Horrorizaba al Espíritu Santo convivir con esa carne del Señor, que como anuncio el ángel fue concebida por pura iniciativa suya? Entonces ¿qué significa la frase: si no me voy, no vendrá vuestro Abogado? Quiere decir esto: si la presencia de mi humanidad no desaparece de vuestras miradas, vuestra mente estará ocupada y no recibirá la plenitud de la gracia espiritual. El espíritu no la comprende, y el afecto es incapaz de poseerla.

 

Capítulo 13 

 

§ 1  Quid vobis videtur, fratres? Si haec ita sunt, immo quia ita sunt, audeat quis de cetero phantasticis guibusdam illecebris deditus, sectas lenocinia carnis suae, carnis utique peccatricis, genitae in peccatis, assuetae peccatis, in qua denique  bonum  non  est,  illum pariter exspectare Paraclitum? Audeat, inquam, qui huic sterquilinio semper inhaeret, qui carnem fovet, in carne seminat, carnem sapit, illam nihilominus consolationem supernae visitationis, torrentem voluptatis illum illam sperare gratiam Spiritus vehementis.

 

      ¿Qué os parece, hermanos? Si esto es cierto, como lo es, ¿quién tendrá la osadía de esperar al Paráclito y vivir enfrascado en el placer, o esclavo de los halagos de la carne pecadora engendrada en el pecado, habituada al pecado y privada del bien? ¿Es posible vivir en el estiércol, regalar el cuerpo sembrar en la carne y gozar de todo lo carnal, y querer recibir el don de la visita celestial, la plenitud del gozo y el ímpetu del Espíritu? 

 

§ 2  quam, ut Veritas ipsa testatur; ne cum ipsa quidem Verbi carne percipere ullatenus Apostoli potuerunt? Errat omnino, si quis caelestem illam dulcedinem huic cineri, divinum illud balsamum huic veneno, charismata illa spiritus misceri posse huiusmodi illecebris arbitratur. Falleris, Thoma sancte e, falleris, si videre Dominum speras ab Apostolorum collegio separatus. Non amat Veritas angulos, non ei diversoria placent; in medio stat: disciplina, communi vita, communibus studiis delectatur. Usquequo, miser, diverticula captas et consolationes propriae voluntatis tanto labore quaeritas, tanto rubore mendicas? Et quid facio, iniquis? Eice ancillam, et filium eius: non enim heres erit filius ancillae cum filio liberae. Nulla, ut dictum est, conventio veritati et vanitati, luci et tenebris, spiritui et carni, igni et tepiditati.

 

      La Verdad en persona nos dice que los Apóstoles no pudieron recibirlo mientras estuvo presente la humanidad del Verbo. Se equivoca quien aspira a mezclar la dulzura celestial con esta ceniza, el bálsamo divino con este veneno, los carismas del espíritu con estos placeres. Te engañas, Tomás, te engañas si pretendes ver al Señor alejándote del Colegio apostólico. A la Verdad no le gustan los rincones ni los escondrijos. Está en el medio, esto es en la observancia, en la vida común y en la voluntad de la mayoría. ¿Hasta cuándo, miserable, irás haciendo rodeos, y buscarás con tanto afán e ignominia satisfacer tu propia voluntad? ¿Y qué quieres que haga?, me dices. Echa fuera a la esclava y a su hijo, porque el hijo de la esclava no compartirá la herencia con el hiJo de la libre. Lo repetimos una vez más: es imposible armonizar la verdad y la vanidad, la luz y las tinieblas, el espíritu y la carne, el fuego y el frío.

 

Capítulo 14  

 

§ 1  Sed dum ille moratur, inquies sine aliqua consolatione esse non possum  . Immo vero, si moram fecerit, exspecta eam, quia veniet, et non tardabit. Apostoli decem dies in hac exspectatione sederunt, perseverantes unanimiter in oratione cum mulieribus et Maria matre Iesu. Et tu igitur orare disce, disce quaerere, petere, pulsare, donec invenias, donec accipias donec aperiatur tibi. Novit Dominus figmentum tuum. fidelis est, non te patitur tentari supra quam possis. Confido in ipso, quod sifideliter exspectaveris, nec diem decimum exspectabit. Praeveniet certe in benedictionibus dulcedinis desolatam animam et orantem, ut feliciter, et non ad insipientiam tibi consolari renuens, in ipsius memoria delecteris, inebriatus ab ubertate domus et voluptatis eius torrente potatus.

 

       Tal vez me objetes: pero mientras él vuelve, yo no puedo vivir sin algún apoyo. Desde luego. Si tarda espérale, que ha de llegar sin retraso. Los Apóstoles permanecieron diez días en esta espera: se dedicaban a la oración en común, junto con algunas mujeres, además de María, la Madre de Jesús. Aprende tú también a orar, a buscar, a pedir y a llamar, y hallarás, recibirás y te abrirán. El Señor conoce tu barro: es fiel y no permitirá que la prueba supere tus fuerzas. Esto seguro de que si eres constante no tardará ni diez días. Y colmará de gracias inefables al alma que vive en soledad y oración. Y tras haber renunciado a los falsos placeres disfrutarás de su recuerdo, te nutrirás de la enjundia de su casa y beberás del torrente de sus delicias.

 

§ 2  Sic nimirum et Elisaeus quondam orasse legitur, cum dulcissimum illud solatium, Eliae praesentiam, sibi plangeret subtrahendam. Sed considera diligentius quid oraverit, quidve responsum sit postulanti: Oro, inquit, domine, ut fiat spiritus tuus duplex in me. Nimirum duplicari ei spiritum oportebat, ut magistri abeuntis absentiam gratia duplicata suppleret. Unde et Elias ad eum: Si videris, inquit; quando tollar a te, fiet quod petisti. Duplicavit enim spiritum visio abeuntis; cum, evidenter raptus in caelum, universa pariter eius desideria secum tulit, ut incipere ipse quoque iam sapere quae sursum sunt, non quae super terram. Duplicavit spiritum visio abeuntis, ut intellectui spirituali spiritualis iungeretur affectus, cum ipsa utique, cui potissimum inhaerebat, carne raptus in caelum.

 

      Eso cuentan que hizo Eliseo, cuando lloraba al verse privado de la tierna presencia de Elías. Considera atentamente qué pidió y qué se le respondió: Déjame en herencia el doble de tu espíritu. Quería poseer un espíritu dos veces mayor, para suplir la ausencia del maestro con una gracia dos veces mayor. Por eso le responde Elías: si logras verme cuando me aparten de tu lado, lo tendrás. Y como le vio marchar, su espíritu se hizo el doble mayor: el que era arrebatado al cielo le quitó todos sus deseos propios, y desde entonces sólo aspiraba a lo de arriba, no a lo de la tierra. Se duplicó su espíritu al verle marchar: al entendimiento espiritual se unió el afecto espiritual, siendo arrebatado al cielo con ese hombre a quien tanto amaba.

 

Capítulo 15 

 

§ 1  Quod evidentius in Apostolis invenitur impletum. Ubi enim, videntibus illis, suus ille Iesus tam manifeste elevatus est et ferebatur in caelum, ut nemo eorum opus haberet  interrogare: Quo vadis? ipsa iam, ut ita dixerim, oculata fide edocti sunt supplices in caelum levare oculos, puras tendere manus, promissa sibi dona charismatum postulantes, donec fieret repente de caelo sonus advenientis spiritus vehementis, advenientis utique ignis, quem Dominus Iesus mittebat in terram, volens vehementer accendi. Constat siquidem eos et prius Spiritum accepisse, cum videlicet insufflavit eis et dixit: Accipite Spiritum Sanctum, sed spiritum plane fidei et intellegentiae; non fervoris, quo magis illuminaretur ratio quam inflammaretur affectio, quod duplicati utique spiritus opus fui.

 

       Esto mismo se realizó mucho mejor aún en los Apóstoles. Cuando vieron subir a aquel Jesús tan amado, y elevarse tan  gloriosamente  al  cielo,  ninguno  necesitó preguntarle: ¿dónde vas. No: la fe, convertida ya en pura visión por así decirlo, les había enseñado a levantar humildemente los ojos al cielo, extender sus manos limpias y pedir los dones prometidos. Y de repente se oyó un ruido del cielo, como de viento recio, un viento de fuego que Jesús arrojaba a la tierra con ansias de que prendiera. Ya sabemos que habían recibido el Espíritu cuando sopló sobre ellos y les dijo: Recibid el Espíritu Santo. Pero era el espíritu de fe y de inteligencia, no el de fervor. Les iluminó la razón, no les inflamó el afecto. Para esto era necesario recibir un doble espíritu.

 

§ 2  Quos enim Verbum Patris disciplinam et sapientiam ante docuerat, et intellectu adimpleverat corda eorum, adveniens utique postmodum ignis divinus et inveniens iam receptacula munda, infudit uberius dona charismatum et in spiritalem omnino mutavit  amorem, ut accensa in eis caritas fortis ut mors, iam non modo fores, sed ne ipsa quidem ora propter metum Iudaeorum  claudere dignaretur.

 

       Así, pues, a los que el Verbo del Padre había enseñado Primeramente la disciplina y la sabiduría, y les había llenado de inteligencia, el fuego divino descendió después sobre ellos. Los encontró completamente purificados, derramó en abundancia los dones de las gracias, y los abrasó en un amor totalmente espiritual. El amor que ardía en ellos era tan fuerte como la muerte, y no les permitía cerrar las puertas ni las bocas por miedo a los judíos.

 

§ 3  Cui nos gratiae pro nostrae exiguitatis modulo prae arantes, exinanire per omnia nosmetipsos, et a delectationibus miseris, et caducis consolationibus evacuare studeamus, dilectissimi, corda nostra, maximeque instante nunc die festo, et ferventius, et fiducialius unanimiter perseveremus in oratione, ut sua nos visitatione sua consolatione et confirmatione dignetur Spiritus ille benignus, spiritus dulcis, spiritus fortis, infirma roborans, aspera planans, corda purificans; qui cum Patre et Filio idipsum, sed non is ipse est, ut  res unum et unum esse tres verissime prorsus et fidelissime catholica Ecclesia fateatur, a Patre adoptata, a Filio desponsata, a Spiritu confirmata, quibus ut una substantia, sic et eadem nihilominus gloria in saecula saeculorum.    Amen.

 

          Para prepararnos a recibir esta gracia en la medida de nuestra pequeñez, procuremos, hermanos, humillarnos en todo y vaciar nuestro corazón de los míseros y caducos consuelos. Y ante la proximidad de este día tan solemne, perseveremos unidos en la oración; con todo fervor y confianza, para que el Espíritu se digne visitarnos, consolarnos y confirmarnos. Que ese Espíritu suave, dulce y fuerte fortalezca nuestra debilidad, suavice nuestras asperezas y  unifique los corazones. Es una misma cosa con el Padre y el Hijo, pero es distinto de ellos: los tres son una realidad y esa única realidad son tres. Así lo confiesa fielmente la Iglesia católica, adoptada por el Padre, desposada por el Hijo y confirmada por el Espíritu Santo. En ellos hay una misma substancia y una misma gloria por los siglos de los siglos. Amén.